ئەمـڕۆ لە مـێژوودا

.

رووداوەكان:

661: وەفاتی ئیمام عەلی كوڕی ئەبو تالیب، چوارەم خەلیفەی راشیدینی موسڵمانان، ئەوەش دوای چەند رۆژێك لەو خەنجەری كە لێیدرا لە لایەن (عبدالرحمن كوڕی ملجم).

1832: سەرهەڵدانی بەرگریخوازانەی ئەمیر عەبدولقادر دژی داگیركاری فەرەنسی لە جەزائیر.

1900: هەڵگیرسانی شۆڕشی مشتەكۆڵەكاران لە چین و دیبلۆماتانی بیانی لە پەكین كە داوای تەمێدانی یاخیبوانیان دەكرد.

1926: جۆن بیردی ئینگلیزی تەلەفزیۆنی داهێنا.

1927: راگەیاندنی هەڵگیرسانی مەملەكەتی نەجد و حیجاز لە دوورگەی عەرەبی.

1944: هەڵگرتنی ئابڵوقە لەسەر شاری لینینگراد دوای ئەوەی كە نزیكەی 900 رۆژی خایاند، ئەوەش لە میانی جەنگی دووەمی جیهانیدا.

1967: بوون بە خەڵوزی سی سەرنشینەكەی ئەپۆلۆ پێش ئەوەی رۆكێتەكەیان بڕواتە بۆشایی ئاسمان بەهۆی گرتنی كارەباوە.

1973: ویلایەتە یەكگرتووەكان و ڤیەتنامی باكور و ڤیەتنامی باشوور و كۆمەڵەی فیت كۆنگ رێكەوتننامەی ئاشتیان لە پاریس مۆركرد سەبارەت بە ڤیەتنام.

1980: رۆبەرت موجابی، لە شوێنی دوورخراوەوە گەڕایەوە بۆ رودیسیا.

1991: ناچاركردنی سەرۆكی سۆماڵ (محەمەد سیاد بەری) بۆ وازهێنان لە دەسەڵات دوای جەنگێك كە 4 هەفتەی خایاند لە مەقادیشۆی پایتەخت.

1996: عەقید ئیبراهیم بارع معین سررە، كۆتایی هێنا بە یەكەمین سەرۆكی هەڵبژێراوی دیموكراتیانەی نێجیر (مهمان عوسمان).

2003: بەڕێوەبەری ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم (محمد البرادعی) لە راپۆرتەكەیدا بۆ ئەنجومەنی ئاسایش رایگەیاند كە تیمەكەی تا ئێستا چالاكیە ئەتۆمیە گومانلێكراوەكانیان لە عێراق نەدۆزیوەتەوە.

2006: زەمینلەرزە لە دەریای پاندا بە هێزی 7.7 بە پێوەری رێختەر.

2007: ڕێكخراوی شارەوانیەكانی جیهان بۆ ئاشتی كە لە ساڵی (1910)وە دامەزراوە و بارەگای لەناو نەتەوە یەكگرتووەكاندایە، لەدوا كۆبوونەوەی خۆیدا، بڕیاریدا شارەوانی هەڵەبجەی شەهید بكاتە ئەندام.

2014: سەرەك وەزیرانی ئۆكرانیا میكۆلا ئەزاروف دەست لە كاركێشانەوەی خۆی پێشكەشكرد بەهۆی ئەو بارگرژیەی گۆڕەپانی ئەوروپی كە زیاتر لە مانگێكی خایاند.

2014: ئەنجومەنی نیشتمانی دامەزرێنەری تونسی دانینا بە دەستوری تونسی 2014ز، و سی سەرۆكایەتەیەكە لە تونس و لە كۆبوونەوەیەك مۆریانكرد كە كەسایەتیە نێودەوڵەتیەكانیش ئامادەبوون.

 

لەدایكبوون:

1546: یواكیم فریدرش، ئەمیری هەڵبژێراوی مەرگریفی لە راندنبورگ.

1662: ریچارد بنتلی، زانای ئیلاهیاتی و ئەدیبی كلاسیكی و رەخنەگری ئینگلیزی.

1687: یوهان بالتازار نویمان، ئەندازیاری تەلارسازی ئەڵمانی.

1756: مۆزارت، مۆسیقاری نەمساوی لە ئەڵمانیا.

1808: دافید ستراوس، نوسەر و زانانی ئیلاهیاتی ئەڵمانی.

1832: لویس كارول، نوسەری ئینگلیزی.

1836: لیوبولد فون زاخر مازوخ، ئەدیبی نەمساوی.

1848: هیهاچیرۆ تۆگۆ، سەركردەی كەشتی دەریایی یابانی.

1850: ئیدوارد جون سمیس، كەشتیەوانی كەشتی تایتانیك.

1859: فیلهلمی دووەم، قەیسەری ئەڵمانیا.

1885: جیروم كیرن، مۆسیقاری ئەڵمانی.

1903: سێر جون ئیكلس، زانای فزیۆلۆجی ئوسترالی و وەرگری خەڵاتی نۆبڵی پزیشكی ساڵی 1963ز.

1910: ئیدفارت كاردیل، سیاسەتمەداری شیوعی یوگوسلافی.

1924: رەئوف دنكتاش، سەرۆكی قوبرسی باكور.

1925: هودا شەمسەدین، ژنە ئەكتەری میسری.

1932: بوریس شاخلین، یاریزانی ئۆڵەمپی وەرزشی جومباز لە یەكیەتی سۆڤیەت.

1933: محمد فاید، ملیاردێر و بزنسمانی میسری.

1936: فوئاد ئەحمەد، ئەكتەری میسری.

1936: فلورین بیرسك، ئەكتەری رۆمانی.

1936 سامۆئیل تینج، زانای فیزیای ئەمریكی و وەرگری خەڵاتی نۆبڵی فیزیای ساڵی 1976ز.

1939: ئیبراهیم مرعشلی، ئەكتەری لوبنانی.

1940: جیمس كرومویل، ئەكتەری ئەمریكی.

1944: میرید كوریجان، ژنە چالاكوانی ئاشتی لە ئیرلەندەی باكور و وەرگری خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی ساڵی 1976ز.

1954: ستیلیوس بابافلوراتوس، یاریزانی تۆپی پێی یۆنانی.

1956: میمی روجرز، ژنە ئەكتەری ئەمریكی.

1957: فرانك میلەر، دەرهێنەر و نوسەری چیرۆكی وێنەداری ئەمریكی.

1958: هیشام سەلیم، ئەكتەری میسری

1959: یوران هڤلوند، سیاسەتمەداری سویدی.

1959: كیس ئولبرمان، پەخشكار و راگەیانكاری ئەمریكی.

1964: بریجیت فوندا، ژنە ئەكتەری ئەمریكی.

1968: باتریك بلوندو، یاریزانی تۆپی پێی فەرەنسی.

1971: لیل جون، گۆرانیبێژی راپی ئەمریكی.

1974: ئەندریە بافل، یاریزانی تۆپی لێدانی رۆمانی.

1976: ئەهن جونگ هوان، یاریزانی تۆپی پێی كۆریای باشور.

1979: روزاموند بایك، ژنە ئەكتەری ئینگلیزی.

1980: مارات سافین، یاریزانی تۆپی پێی لێدانی روسی.

1985: عەبدوڵڵا بوشەهری، ئەكتەری ئیرانی، دانیشتوی كوێت.

1987: ئەنتۆن شونین، یاریزانی تۆپی پێی روسی.

1988: كیرلون، یاریزانی تۆپی پێی بەرازیلی.

1989: ئەلبیرتۆ بوتیا، یاریزانی تۆپی پێی ئیسپانی.

1990: ئەمینە العلی، ژنە ئەكتەری مەغریبی.

 

وەفات:

98: نیرفا، یەكەم ئەباتیرەی ئەنتۆنیۆنی رۆمانی.

661: ئیمامی عەلی كوڕی ئەبو تالیب، چوارم خەلیفەی راشیدین.

724: یەزیدی كوڕی عبدالملیك، نۆیەم خەلیفە.

1596: فرونسیس دریك، دۆزەرەوەی ئینگلیزی.

1901: جوزیبی فیردی، مۆسیقاری ئیتالی.

1951: كارل گۆستاڤ ئیمیل مانر هایم، سەرۆكی فینلەندە.

1983: لویس دی فنیس، ئەكتەری فەرەنسی.

1983: مەحمود ئیسماعیل، نوسەر و ئەكتەری میسری.

2003: موحسین زاید، نوسەر و سیناریستی میسری.

2004: موبارەك عەبدوڵا دبوس، جێگری پێشوی ئەنجومەنی ئوممەی كوێتی.

2005: ئەمیرە فەوزیە، كچی فاروقی یەكەم، مەلیكی میسر.

2008: سۆهارتۆ، سەرۆكی پێشوی ئیندونیسیا لەتەمەنی 86ساڵیدا.

2010: هواردن زین، مێژوونوسی ئەمریكی.

2010: جیروم دیفید سالینگەر، رۆماننوسی ئەمریكی.

 

جەژن و بۆنەكان:

رۆژی جیهانی زیندووكردنەوەی یادی سوتانگەی جولەكە- هۆلۆكۆست.

یادی قوربانیانی نازی لە پۆڵەندە.

جەژنی قەدیس سافا لە سربیا.

 

PUKmedia  ئا/ حسێن هەڵەبجەیی