riklam

خاك TV دەبێتە كەناڵێكی كلتووری و كۆمەڵایەتی و رۆشنبیری ئازاد

ریپۆرتاژ‌ 12:49 PM - 2015-03-11
بەشێوەیەكی جیاواز دەستیپێكردۆتەوە

بەشێوەیەكی جیاواز دەستیپێكردۆتەوە

ئەگەر ئاوڕێك لەڕابردووی دروستبوونی تەلەفزیۆنی خاك بدەینەوە، كە دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی (1997)، ئەوكات كوردستان لەقەیرانێكی گەورەی سیاسی‌و دارایی‌و ئیداری‌و كۆمەڵێك گرفتدا بوو، بەشێكی زۆری كەناڵەكانی راگەیاندن لەو سەردەمەداو دوای راپەڕین‌و تاساڵی (1997)یش زۆربەیان وابەستەی پڕۆگرامی حزبە سیاسییەكان بوون لەكوردستاندا، بەڵام تەلەفزیۆنی خاك دامەزراو وەرچەرخانێكی تری لەكاركردنی كەناڵی تەلەفزیۆنیدا دروستكرد.

یەكەم مینبەری ئازاد
لەوەسفی تەلەفزیۆنەكەیاندا، زاهیر سدیق بەڕێوەبەری تەلەفزیۆنی خاك بۆ كوردستانی نوێ وتی: «مێژوو شاهیدی ئەوەیە خاك یەكەم كەناڵی سەربەخۆی ئازادبوو وەك دامەزراوەیەكی نوێ‌ جۆرێك لە رەچە شكێنی هێنایەكایەوە لەبواری راگەیاندندا بەتایبەت لەبواری تەلەفزیۆندا. خاك، مێژووەكەی شاهیدی ئەوەیە سەرەتایەكی بەهێزی هەبوو، ئەو بەهێزییەش بووەهۆی ئەوەی زۆر زوو چووە ناو جەماوەرەكەیەوە، ئەوكات تەلەفزیۆنی لۆكاڵ مۆدی هەبوو وەك ئێستا نەبوو، كە سوودی مانەوەی تەلەفزیۆنی لۆكاڵ نەماوە، بەڵام ئەو تەلەفزیۆنە لەو سەردەمەداو لەناو شاری سلێمانیداو لەساڵی (1997)دا توانی پێگەیەكی گەورە لەناو خەڵكدا دروست بكات، بەپێی ئەوەی خاك زۆر چووە ناو كۆمەڵانی خەڵك‌و بەشێكی زۆری بەرنامەكانیشی لەو سەردەمەدا جێگەی رەزامەندی بینەران بوو، لەوێوە خاك توانی كۆمەڵێك كارو بەرنامەی خۆی دەستپێبكات. توانی ببێت بە سەكۆیەكی ئازادو لەو كاتەدا دەنگی ناڕەزایی‌و كۆمەڵێك شت هەبوون، خەڵك بۆ پەنجەرەیەك دەگەڕا بۆئەوەی لێی بڕوانێت‌و دەنگ‌و رەنگی خۆی بگەیەنێت، خاك بووە ئەو مینبەرە ئازادەی، كە توانی ئازادانەو ئازایانە بەشێكی زۆر لە گرفتەكان‌و دەنگە ناڕەزاییەكان بهێنێتە سەكۆی پەخشەكەی خۆی‌و لەوێوە بینەرێكی گەورەی بۆ دروست بوو بە چەشنێك زۆرجار ئەگەر كێشەیەك یاخود گرفتێك هەبووایەو پەیوەندی بەدامودەزگا سیاسی‌و حكومییەكانەوە هەبووایە، خەڵك راستەوخۆ دەهاتە ناوەندی چاپەمەنی‌و راگەیاندنی خاك‌و لەوێ‌ باسیان لەكێشەو گرفتەكانیان دەكرد، خاكیش وەك ئەركێكی رۆژنامەوانی خۆی بەدواداچوونی دەكرد بۆ كێشەو گرفت‌و داواكارییەكانی هاووڵاتیان‌و پەیوەندی دەكرد بەو لایەنانەی پەیوەندییان بەكێشەو گرفتەكانەوە هەبوو، هەردوو لایەنەكەی دەهێنایە رووبەڕووی یەك‌و گرفتەكانی پەخش دەكرد. لێرەوە وەك بڵندگۆیەكی ئازاد بووە جێگەی متمانە، بۆ كاری راگەیاندنیش زۆر گرنگە هەر كەناڵێك یاخود رۆژنامەیەك دەردەچێت، راستگۆ بێت‌و ببێتە جێگەی متمانەی خەڵك، ئەو متمانەیەی خاك دروستی كرد لای خەڵك بووەمایەی سەركەوتن».

بەرنامەكانی سەرەتا
وەك سەرەتا خاك تی ڤی، كۆمەڵێك بەرنامەیان هەبوو، ریپۆرتاژ یەكێك بوو لەو بەرنامانەی لەسەرەتادا هەبوو. دڵپاك تاهیر، كە ئەزموونی كاری راگەیاندن‌و تەلەفزیۆنی بۆ پێشكەشكاری هەبوو، پێشكەشی دەكردو زاهیر سدیق ئامادەكاری بەرنامەكە بوو، ئەو بەرنامەیە هەر جارەی لەدەرگای بابەتێكی دەداو بینەرێكی باشی بۆ خۆی دروستكردبوو. هەروەها بەرنامەی بێدارانی شەو، كە شەوانە سەعات (10) تا نزیكی بەرەبەیان ستافی خاك دەگەڕا بەسەر ئەو شوێنانەدا، كە ئێشكگر بوون لەنەخۆشخانەكان یاخود دامودەزگا ئەمنییەكان یان لەو شوێنانەی خەڵك كارو كاسبی تێدا دەكرد، لەوێ بەدواداچوونی دەكرد بۆ كێشەو گرفتەكان. بەرنامەیەكی تریشیان پێگەیەكی جەماوەری هەبوو، كە ناوی (مقۆ مقۆ) بوو، ئەویش باسی لەكێشەو گرفتی خەڵك دەكرد بۆ نموونە؛ لەهەفتەیەكدا چ شتێك بابەتی رۆژە، ئەو بەرنامەیە بەدواداچوونی بۆ دەكرد، زۆربەی ئەو شتانەی لەناو بازاڕدا گرفت بوو لەهەموو روویەكەوە قسەی لەسەر دەكرا. بەرنامەی گۆڤاری رۆشنبیریش هەبوو، كە بەرنامەیەكی ئەدەبی‌و رۆشنبیری بوو. لەگەڵ كۆمەڵێك بەرنامەی تر لەدەستپێكی ئەو كارانە بوون، كە خاك هەنگاوەكانی لێوە دەستپێكرد.

لەپاراستنی دەستنووسەوە دەستیپێكرد
دەزگای رۆشنبیری‌و راگەیاندنی خاك كۆمەڵێك پرۆژەی هەبوو لەتەلەفزیۆن‌و رادیۆو گۆڤار، ئایا ئێستا كام لەو پرۆژانەی ماون‌و بەردەوامن؟ بۆ وەڵامی ئەم پرسیارانە زاهیر سدیق بەڕێوەبەری تەلەفزیۆنەكە دەڵێت: «پێم خۆشە ئاماژە بۆ ئەندامانی ئەو بۆردە بكەم كە دەستەی دامەزرێنەری خاك-ن. بیرۆكەی كارەكانیش دەگەڕێتەوە بۆ خاتوو هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەد، كە دوور لەدەسەڵات‌و پێگەی سیاسی‌و دوور لە ئایدیاو بۆچوونی سیاسی، ویستی خاك وەك راگەیەندراوێكی ئازاد دروست ببێت‌و نەبێتە پاشكۆی هیچ بەرنامەیەكی سیاسی، ئەو بۆردەی ئێمەش لەسەرەتاوە كارمان لەسەركرد، بەندەو د.شێركۆ عەبدوڵڵاو ئاكۆ غەریب‌و خەڵات عومەر بوو. خاك وەك سەرەتا تەلەفزیۆن بوو، بەڵام ئێمە لەناو گەلەری زاموادا ساڵی (1995-1996)، كە گەلەری زاموا دامەزرا پرۆژەیەكمان هەبوو، ئەویش پرۆژەی پاراستنی دەستنووسەكان بوو، كە كتێب‌و نامیلكەی چاپ دەكرد، لەو سەردەمەدا قەیرانێكی گەورەی چاپەمەنی هەبوو، لەكوردستاندا چاپەمەنی بەو شێوەیەی ئێستا نەبوو، كە هەر دەزگاو شوێنێك چاپەمەنی تایبەت بەخۆی هەیە، بەشێكی زۆریش لەنووسەرەكان دەستنووسەكانیان هەروا مابوونەوە، ئێمە لەو پرۆژەیەدا بۆمان چاپ دەكردن، بەهۆی ئەوەی كوردستان هەمیشە ژیانی ترس‌و پرس‌و راكردن بوو، بۆیە بەشێكی زۆر لەو نووسەرانە لەڕاكردن‌و ناڕەحەتییەكاندا بابەتەكانی خۆیان لەدەستدابوو، ئەو پرۆژەیە زیاتر مەبەستی ئەوەبوو نموونەی هەندێك لەو دەستنووسانە بمێنێتەوە بۆ نووسەران. كاتێك ساڵی (1997) خاك دروست بوو، ئەو پرۆژەیەمان هێنایە ناو خاكەوە، كە ئەوكاتە خۆم سەرپەرشتی گەلەری زاموام دەكرد بۆیە لەگەڵ گواستنەوەی كارەكەم بۆ خاك ئەو پرۆژەیەشم لەگەڵ خۆمدا هێنا، كە لەوكاتەدا نزیكەی (70) دەستنووسمان چاپ كرد».\

كتێب‌و سیخورمەو گۆڤار
پاشان گۆڕانكاری لەكوردستاندا، ئەو پرۆژەیەش گۆڕانی بەسەرداهات، خاك كۆمەڵێك كتێبی دانسقەی چاپ كرد، دواتر پرۆژەی پاراستنی دەستنووسەكان نەماو بوو بەپرۆژەی چاپكردنی كتێبی دانسقەو هەڵبژاردە لەهەر بوارێكدا.

هەروەها گۆڤاری سیخورمە لەگەڵ سەرەتای دروستبوونی خاكدا هەبوو، كە گۆڤارێكی تەنزئامێز بوو، كە جۆرێك لەڕەچە شكێنی نواند، كە یەكەم گۆڤاری تەنزئامێز بوو لەكوردستاندا دەرچوو، لەسەرەتادا خوێنەرێكی زۆری هەبوو سەرجەم لایەنە سیاسییەكانیش بەگشتی لەهەندێك لەو شتانەی سیخورمە بڵاویدەكردەوە نیگەران بوون، چونكە سیخورمە ناسنامەی رەنگەكانی نەدەخوێندەوە لەكوێدا گەندەڵی‌و دیاردەیەك هەبووایە وەك تەلەفزیۆنەكە خۆی لێدەدا، سیخورمەو بەرنامەكانی تەلەفزیۆنی خاكیش رۆڵێكی كاریگەرییان هەبوو لەناو خەڵكدا.

هەر لەو چوارچێوەیەشدا دوای ماوەیەك گۆڤارێكی خێزانیان بڵاوكردەوە. بەهۆی ئەو قەیرانەی لەوكاتەدا هەبوو دەرچوونی گۆڤارو بڵاوكراوە زۆر كەم بوو، ئەو گۆڤارە عەرەبیانەی لەدەرەوە دەردەچوون بابەتی زۆر جوانی خێزانییان تێدابوو، بۆیە وەك تەلەفزیۆنی خاك بیریان لەبڵاوكردنەوەی گۆڤارێكی خێزانی كردەوە كە هەر ناویان نا گۆڤاری خاك. كە كۆمەڵێك بابەتی كۆمەڵایەتی‌و هونەرو هەواڵی زۆر گرنگی نەبیستراوی تێدابوو، كە لەو گۆڤارە عەرەبیانەوە وەریاندەگێڕا، سەرەتای دروستبوونی تا دوو ساڵیش پڕ فرۆشترین گۆڤار بوو لەناو بازاڕدا، بەڵام لەدوای ساڵی (2000)ەوە ئەو پڕفرۆشییەی نەما، چونكە كۆمەڵێك گۆڤاری تر دروست بوون، كۆی ئەو شتانە ئەو سەروەرییانە بوون، كە لەڕابردووی خاكدا هەبوون.

دەستیپێكردۆتەوە
بەڕێوەبەرەكە وتیشی: «ئێستا خاك دروستبۆتەوەو دەیەوێت درێژەپێدەری هەمان ئەو پرۆژانە بێت، بەڵام دیارە هەر سەردەمە وتارو گوتاری خۆی جیایە، ناكرێت وتاری ئێستای خاك هەمان وتاری (1997) بێت، دەتوانم بڵێم زۆربەی ئەو كەناڵانەی ئێستا دروستبوون زادەی ئەو هەنگاوانەیە، كە لەسەرەتاوە خاك ناویەتی، زۆربەی زۆری ئەو شتانەی ئێستا دەیانبینین ئەوانەن، كە ئێمە لەدەستپێكی كارەكانی خۆماندا كردوومانە، واتە خاك دەستپێشخەربووە ئەمەش لەو روانگەیەوە ناڵێم، كە مێژوویەكی ناڕاست بۆ خاك بگێڕمەوە، بەڵكو ئەمە راستییەكەو ئەگەر ئاوڕ لەسەرەتاكانی دروستبوونی خاك بدەینەوە، بەوردی تێبینی ئەو شتانە دەكەین، بەڵام ئێستا مۆدێلی كارەكان گۆڕانكاری بەسەردا هاتووەو ئومێد دەكەین ئێمەش بتوانین لەگەڵ رەوتی پێشكەوتنەكاندا هەنگاو بنێین».

فراوانكردنی بەرنامەی راستەوخۆ
هەر لەدرێژەی ئەو دیدارەدا، زاهیر سدیق باسی لەبەرنامەو پلانی نوێی كاركردنیان لە تەلەفزیۆنی خاك كردو وتی: «وەك هەر دامەزراوەیەكی تر پلانی كاركردنی خۆمانمان هەیە، لەساڵی رابردووشدا یەك دوو بەرنامەمان وەك پەخشی راستەوخۆ هەبوو، بەڵام ئێستا دەمانەوێت مەودایەكی فراوانتر بدەین بەو بەرنامە راستەوخۆیانە، كە یەكەمین كەناڵی لۆكاڵین بەرنامەی راستەوخۆمان هەبێت، ئێستا خاك دەیەوێت وەك كەناڵێكی كەلتوری كاربكات، چونكە كەناڵەكانی تر لەهەموو بوارەكاندا كاردەكەن، بەڵام خاك دەیەوێت پسپۆڕایەتی خۆی لەكاركردندا جیابكاتەوە، دەمانەوێت كەناڵێكی كلتوری كۆمەڵایەتی رۆشنبیری ئازاد بێت‌و هەنگاویشمان بۆ ناوە، لەسەر تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانیش هەندێك پرۆگراممان پەخش دەكرێت، بەنیازین ماڵپەڕی خاك بازنەی كاركردنی بۆ فراوانتر بكەین، لەدەستپێكردنەوەی خاكەوە تائێستا توانیومانە نزیكەی (1200) بەرنامە لە یوتوبدا بڵاوبكەینەوە، ئەگەر توانای مادیشمان لەبارو گونجاو بێت‌و عەقڵی كاكردنیش لەگەڵًماندا هاوتا بێت، هیواخوازین بەرەو كەناڵێكی ئاسمانی هەنگاو بنێین، بەهۆی ئەو قەیرانە داراییەوە لەم قۆناغەدا هیچ بڵاوكراوەیەكی نوێشمان نییە، یەكێك لە ئەركەكان‌و بەرنامەی كاری ئێمەش زنجیرەی درامای تەلەفزیۆنییە».

دابڕان‌و ئەنجامەكانی
ئایا ئەو دابڕانە نەبووەتەهۆی دووركەوتنەوەی جەماوەرەكەی لێی؟ ئەو بەڕێوەبەرە دەڵێت: «راوەستانی خاك كۆمەڵێك فاكتەری دەرەكی لەپشتەوە بوو. ئەو ماوەیەی راوەستا كاریگەری هەبوو بۆئەوەی بینەرەكەی لێی بتۆرێت، نەك خاك هەر ناوەندو دەزگایەكی تر تەنانەت بڵاوكراوەیەكیش، رابوەستێت بینەرو خوێنەرەكەی وەك پێشوو نامێنێت. بەهۆی ئەو راوەستانەشەوە كۆمەڵێك خەڵك دووركەوتنەوە لە شاشەكە، بەڵام كە دەستمان پێكردۆتەوە هێشتا ئەو خەڵكە لەئاستی پێویست‌و خواست‌و ویستی نییە. بینەری بەرنامەكانمان هەیە بەتایبەت لەسنووری هەولێرو هەندێك لەو شوێنانەی زۆرترین بینەری تەلەفزیۆنی لۆكاڵیان هەیە، بەهۆی ئەوەی ئەمڕۆ هەموو شتێك گۆڕانكاری بەسەردا هاتووە گرنگە مەدای پەخشی خاك وەك مەدای هەر كەناڵێكی ئاسمانی بێت. تا نەگاتە ئەو ئاستەش، هەست ناكەم بینەری خاك ببێتەوە بەو بینەرەی جارانی».

 

PUKmedia  له‌ كوردستانی نوێ وه‌رگیراوه‌

434891132015_333 (1).jpg

ئەمانەش ببینە

زۆرترین خوێنراو

هەواڵەکان دەنێرین بۆ مۆبایلەکانتان

ئەپڵیکەیشنی

app دابەزێنە

Play store app store app
The News In Your Pocket