وعلی الباغی تدور الدوائر

ستران عه‌بدوڵلا
ئه‌وه‌ی خواره‌وه‌ مانشێت و لاپه‌ڕه‌ی
سه‌ره‌كی رۆژنامه‌ی عێراقه‌ كه‌ «عافوات»ی بۆ ھه‌موو كوردانی عیراق ده‌ركردووه‌، ته‌نھا مام جه‌لالی لێ ده‌ربچێت.
العراق  رۆژنامه‌ی  ره‌سمی ده‌وڵه‌تی عیراق بوو كه‌ گوایه‌ رژێمی به‌عس بۆ كوردی عێراقی ده‌رده‌كرد . ژماره‌ی ئه‌م رۆژه‌ وێنه‌ی سه‌ددامی به‌ جلی عه‌ره‌بییه‌وه‌ داناوه‌ و له‌ مانشێتی دووه‌م  به‌ كوردی نووسیویه‌تی «سه‌ددام زێره‌» له‌ مانشێتی یه‌كه‌م و سه‌ره‌وه‌ به‌عه‌ره‌بی ئێژێ :لێبوردنی گشتی و سه‌رتاسه‌ری بۆ گشت كورده‌ عێراقییه‌كان جگه‌ له‌ « ناپاك » جه‌لال تاڵه‌بانی .
ئه‌م بڕیاره‌ی سه‌ددامی دیكتاتۆر له‌ ئه‌ده‌بیاتی ره‌سمی عیراقدا وا باسی ده‌كرا كه‌ ئاوی دیجله‌ له‌ مام جه‌لال حه‌رام كراوه‌، وه‌ك ئاماژه‌یه‌ك بۆ ئه‌وه‌ی ئاو و ئاسمان و ژێر زه‌مین و سه‌رزه‌مینی ئه‌م وڵاته‌ به‌ دیجله‌ی خێری زۆر و زه‌وه‌ندیشه‌وه‌، به‌گوێره‌ی ، وه‌سفی جه‌واھیری دۆستی دێرینی مام جه‌لال ، موڵكی بێ ئه‌ملاولای باوكی به‌عس و سه‌ددام بێت.
بێگومان وه‌ك ده‌زانین پاش ماوه‌یه‌ك له‌م بڕیاره‌ سه‌ددام به‌ قسه‌ی خۆی «عافواتی» بۆ مام جه‌لالیش ده‌ركرد. ئه‌مه‌ پێش راپه‌ڕین بوو كه‌ دیكتاتۆر ھاته‌ كوردستانی ژێر ده‌سه‌ڵاتی به‌عس و له‌ بینای مه‌جلسی ته‌شریعی و ته‌نفیزی له‌ ھه‌ولێر، بینای حكومه‌تی هه‌رێم و په‌رله‌مانی ئێستا ، وتی: قه‌ینا مام جه‌لالیش عه‌فو ده‌كه‌م، سه‌ددام وتی: ئیمه‌ عه‌شایه‌ریین و حیساب بۆ دابونه‌ریتی كۆمه‌ڵایه‌تی ده‌كه‌ین، له‌ زه‌مانی عوسمانییا باو و بابیرانی ئێمه‌ كه‌ لێیان قه‌وما  ھاتنه‌ كوردستان و باو و باپیرانی مام جه‌لال داڵده‌یان دان.
ئه‌م قسانه‌ی سه‌ددام له‌ راگه‌یاندنی ره‌سمی ئه‌وكاته‌ی رژێم بڵاو كرایه‌وه‌ ‌و مام جه‌لالیش، كه‌ هه‌میشه‌ حوجه‌ ‌و مه‌نتیقی سیاسی ئاماده‌ ‌و ده‌ستوبرد بوو وتی: قسه‌كانی سه‌ددام سنووری كوردستانی ته‌عریبكراوی دیاری كرد. سه‌ددام ده‌ڵێ: ئێمه‌ هاتینه‌ كوردستان ‌و باو ‌و باپیرانی مام جه‌لال ئێمه‌یان داڵده‌ دا، كه‌واتا كه‌ركوك كوردستانه‌. مام جه‌لال ئه‌م گێڕانه‌وه‌ی له‌ چه‌ندین شوێن باس كردووه‌ ‌و به‌تایبه‌تیش له‌ دیداری هه‌فته‌نامه‌ی (شیحان) ی ئوردنی كه‌ هاتن دیداریان له‌گه‌ڵ مام جه‌لال كرد. مام جه‌لال ده‌یزانی ئه‌و رۆژنامه‌ ئوردنیه‌ هی دۆسته‌كانی سه‌ددامه‌ كه‌ نفوز و ده‌ستی له‌ناو میدیای عه‌ره‌بیدا زۆر واڵا بوو. بۆیه‌ له‌و دیداره‌دا چه‌ندین په‌یامی بۆ رژێم ‌و بۆ دونیای عه‌ره‌بیش نارد، وتی: كێشه‌ی عیراق نه‌بوونی دیموكراسییه‌ ‌و مافه‌كانی كوردیش له‌و چوارچێوه‌یه‌دایه‌. ته‌سه‌ور ده‌كه‌ن من گه‌یشتوومه‌ته‌ ئه‌م ته‌مه‌نه‌ ‌و هێشتا به‌شداریم له‌ ده‌نگدانێكی دیموكراسی له‌ وڵاته‌كه‌ی خۆمدا نه‌كردووه‌.
ده‌قی ته‌واوی ئه‌و دیداره‌ له‌ نیوه‌ی یه‌كه‌می نه‌وه‌ده‌كان له‌ هه‌فته‌نامه‌ی (الاتحاد) ی یه‌كێتیدا بڵاو كراوه‌ته‌وه‌. چونكه‌ ده‌زانرا رۆژنامه‌ی دۆستی به‌عس هه‌مووی بڵاو ناكاته‌وه‌.
پاش ده‌ساڵ له‌و چاوپێكه‌وتنه‌ی له‌گه‌ڵ رۆژنامه‌ ئوردنییه‌كه‌، ئه‌و پێشبینی ‌و ئه‌و ئاواته‌ی مام جه‌لال هاته‌دی ‌و له‌ 2005، له‌ رۆژێكی وه‌كو ئه‌مڕۆدا مام هه‌م به‌شداریكرد له‌ هه‌ڵبژاردن، هه‌م ده‌نگی دا، هه‌م خۆی پاڵاوت ‌و هه‌میش له‌جێی سه‌ددامی دیكتاتۆر بووه‌ سه‌رۆك كۆماری وڵات.
به‌وه‌ش یه‌كه‌م سه‌رۆكی هه‌ڵبژێردراو، یه‌كه‌م كورد و یه‌كه‌م پێشمه‌رگه‌ی شۆڕشی نوێ، حوكمڕانی عیراقێكی ده‌ستووری گرته‌ ده‌ست.
مام جه‌لال چووه‌ شوێنی كابرای عافوات كه‌ چه‌ندین جاری تریش عافواتی درۆی بۆ كورد ده‌ركرد، به‌ڵام سه‌رۆكێكی هه‌ڵبژێردراو بوو نه‌ك خۆسه‌پێن. له‌ كه‌ناری روباری لێ قه‌ده‌غه‌كراوی دیجله‌ ‌و له‌ ده‌ره‌وه‌ی ناوچه‌ی سه‌وز بووه‌ سه‌مام ئه‌مانی عیراقێكی دیموكرات ‌و فیدرال. ئه‌و عیراقه‌ی قه‌ده‌غه‌ كرابوو له‌ مام جه‌لال ‌و له‌ جه‌واهیری دۆستی كه‌ خاوه‌نی دوو شیعره‌ به‌ناوبانگه‌كه‌ی (دجله‌ الخیر) ء (كوردستان موطن الابطال) بوو.
سه‌رۆك مام جه‌لال له‌ مه‌راسیمی سوێندخواردنی، له‌رۆژێكی وه‌ك ئه‌مرۆی ساڵی ٢٠٠٥ دا جگه‌ له‌ گه‌یاندنی په‌یامی عیراقی نوێ. له‌ وته‌كه‌یدا ناوی شه‌هیدانی كورد ‌و عه‌ره‌ب، شه‌هید خاڵه‌ شه‌هاب ‌و شه‌هید سه‌دری هێنایه‌وه‌ به‌رباس ‌و له‌ ئه‌ده‌بیاتی ده‌وڵه‌مه‌ندی عه‌ره‌بی دژی زوڵم ‌و سته‌می حكومڕانان دێرێكی جوانی هه‌ڵبژارد (وعلی الباغی تدور الدوائر).
ئه‌م دێڕه‌ به‌ مانای ئه‌وه‌ دێت: دونیا ده‌وران ده‌ورانیشه‌ بۆ سته‌مكار، كه‌چی بچێنی خۆشی هه‌ر ئه‌وه‌ ده‌دورێته‌وه‌. یان وه‌كو پیره‌مێرد ده‌ڵێ: رۆژان رۆژی له‌دوایه‌.
جا دوای ١٦ ساڵ له‌و رووداوه‌ گرنگه‌، ده‌رسی گه‌وره‌ هه‌ر بۆ سه‌ددام نییه‌، به‌ڵكو بۆ هه‌موو حكومه‌ته‌كانی دوای ئه‌ویشه‌ رێگای تولانی ‌و دوور و درێژی مام جه‌لال بۆ دیموكراسی ‌و فیدرالی رێگا زێرینه‌كه‌ی عیراق ‌و كوردستانیشه‌، رێگای فه‌لاكه‌ت ‌و هیلاكییش رێگه‌ی سه‌د جار تاقیكراوه‌ی دیكتاتۆری ‌و سته‌مكارییه‌ كه‌ له‌ مانشێتدا (زێره‌) هه‌یه‌ ‌و له‌ واقیعیشدا (زێره‌) نییه‌، به‌ڵكو ته‌نه‌كه‌یه‌كی ژه‌نگ هه‌ڵاتووه‌ كه‌ هه‌مووی له‌ ده‌ستی هه‌ڵدێن.
ئه‌مه‌ش ده‌قی بڕیاره‌كه‌ی عه‌فواتی دیكتاتۆره‌ بۆ یه‌كه‌ جوامێری دیموكراسی له‌ عیراقدا.

استنادا إلى أحكام الفقرة (1) من المادة الثانية والاربعين من الدستور قرر مجلس قيادة الثورة بجلسته المنعقدة بتاريخ 8/9/1988 ما يلي : ¬ أولا ¬ يعفى عفوا عاما وشاملا الاكراد العراقيون المشمولون ببيان مجلس قيادة الثورة الصادر بتاريخ 6/9/1988 من كل أثر أو ملاحقة قانونية لأي عمل يعاقب عليه القانون، وكان قد وقع قبل تاريخ صدور بيان مجلس قيادة الثورة في 6/9/1988، سواء كانوا خارج العراق أو داخله، ويستثنى من ذلك القاتل عمدا بصورة مباشرة والسارق لأموال الغير، ويشترط لاستفادة من هو خارج العراق من هذا العفو أن يعود إلى الوطن خلال ثلاثين يوما من تاريخ صدور هذا القرار، مع ضمان خروجه إلى خارج الوطن بعد عودته إذا كن مرتبطا بعمل أو دراسة أو ما شابه ذلك ويرغب في متابعتها. ثانيا ¬ يعفى عفوا عاما الاكراد المحكومون والموقوفون وتغلق قضاياهم ويطلق سراحهم فورا أن لم يكونوا محكومين أو موقوفين عن قضايا أخرى غير التي تناولها بيان مجلس قيادة الثورة في 6/9/1988، ويستثنى من ذلك المحكومون بسبب جرائم القتل العمد أو السرقة. ثالثا ¬ يستثنى من العفو الوارد بهذا القرار الخائن جلال الطالباني فقط. رابعا ¬ لا يعمل بأي نص يتعارض وأحكام هذا القرار. خامسا ¬ ينفذ هذا القرار من تاريخ صدوره ويتولى الوزراء والجهات ذات العلاقة تنفيذه.
صدام حسین
رئیس مجلس قیاده‌ الثوره‌

ده‌رسی تریش پێشنیارێكیش بۆ خۆمان له‌ كوردستان و له‌ سه‌رتاسه‌ری عیراقیشدا، ئه‌و مه‌جلسی ته‌شریعی ‌و ته‌نفیزییه‌ بكه‌ن به‌ مۆزه‌خانه‌ی په‌ند و ئه‌زموون، حكومه‌ت ‌و په‌رله‌مان له‌ شوێنێكی تر بینا بكه‌ینه‌وه‌ ‌و له‌به‌غداش  شوێنی تر بۆ په‌رله‌مان ‌و حكومه‌ت دیاری بكرێت كه‌ بۆ (دجله‌ الخیر) باشتره‌ سا به‌ڵكو لاپه‌ڕه‌یه‌كی نوێ هه‌ڵده‌درێته‌وه‌.