ئه‌مڕۆ له‌مێژوودا

.

970: جه‌وهه‌ر سه‌قه‌لی ده‌ست ده‌كات به‌ دروستكردنی جامیعی ئه‌زهه‌ر.

1818: كۆنگرسی ئه‌مریكی دان ده‌نێت به‌ ئاڵای ئه‌مریكادا كه‌ پێكهاتووه‌ له‌ 13 هێڵی سوور و سپی و 20 ئه‌ستێره‌ له‌گه‌ڵ زیادكردنی هه‌ر ئه‌ستێه‌ره‌یه‌ك له‌كاتی دانه‌ پاڵی هه‌ر ویلایه‌تێكی نوێدا.

1905: زه‌مینله‌رزه‌یه‌كی توند شاری (كانگزا)ی هیندی هه‌ژاند كه‌ بووه‌ هۆی كوژرانی 20 هه‌زار كه‌س.

1926: توركیا كۆمه‌ڵێ یاسای دژ به‌ئیسلام بڵاوكرده‌وه‌ به‌قه‌ده‌غه‌كردنی چه‌ندین كاری ئاینی و كۆپیكردن له‌سه‌ر شێوه‌ی فه‌رِه‌نسی و سویسری.

1939: شاری مه‌درید راده‌ستی جه‌نه‌راڵ (فرانسیسكۆ فرانكۆ) كرا.

1939: وه‌فاتی مه‌لیكی عیراقی غازی یه‌كه‌م له‌ئه‌نجامی روودانی پێكدادانی ئۆتۆمبێله‌كه‌ی به‌ عه‌مودێكی كاره‌بادا.

1947: به‌ستنی كۆنگره‌ی دامه‌زراندنی حزبی به‌عسی عه‌ره‌بی ئیشتیراكی.

1947: دامه‌زراندنی رێكخراوی نێوده‌وڵه‌تی فرِۆكه‌وانی مه‌ده‌نی.

1947: گرێدانی كۆنگره‌ی دامه‌زراندنی پارتی به‌عسی عه‌ره‌بی سۆشیالیست له‌سوریا به‌ سه‌ركردایه‌تی (میشیل عه‌فله‌ق و سه‌لام به‌یتار و میدحه‌ت به‌یتار).

1949: مۆركردنی په‌یماننامه‌ی باكوری ئه‌تڵه‌سی/ ناتۆ له‌ واشنتۆن.

1960: سنیگال سه‌ربه‌خۆیی خۆی راگه‌یاند له‌ فه‌ره‌نسا.

1963: بڵاوكردنه‌وه‌ی ده‌ستوری كاتی دوای كوده‌تاكه‌ی (8)ی شوبات له‌لایه‌ن سه‌ركردایه‌تی رِژێمی به‌عس له‌عیراق.

1968: تیرۆركردنی قه‌شه‌ مارتن لۆسه‌ر كینگ راوێژكاری مافه‌ مه‌ده‌نیه‌كان له‌ویلایه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كان له‌شاری (منفیس).

1973: كردنه‌وه‌ی بینای سه‌نته‌ری بازرگانی جیهانی له‌شاری نیویۆرك به‌ فه‌رِمی.

1976: یاسای (ده‌زگای رِۆشنبیری و بلاَوكردنه‌وه‌ی كوردی) ی سه‌رده‌می رِژێمی به‌عس ده‌رچوو.

1980: ساڵیادی جینۆسایدی کوردانی فەیلییە

1979: ئه‌نجامدانی حوكمی له‌سێداره‌دانی سه‌ره‌ك وه‌زیری لابراوی پاكستانی (زولفه‌قار عه‌لی بۆتۆ).

1982: هه‌ڵبژارده‌ی كوێتی تۆپی پێ جامی شه‌شه‌می كه‌نداوی برده‌وه‌ كه‌ له‌ئیماراتی عه‌ره‌بی ئه‌نجامدرابوو.

1985: ئاژانسی ئاسمانی ئه‌مریكی (ناسا) رایگه‌یاند كه‌ ئه‌میر (سوڵتان بن سه‌لمان)ی هه‌ڵبژاردووه‌ كه‌ببێته‌ یه‌كێك له‌سه‌رنشینانی مه‌كۆی ئاسمانی (دیسكێڤه‌ری) له‌یه‌كێك له‌ گه‌شته‌كانیدا.

1991: داگیركردنی شاری سلێمانی له‌لایه‌ن رِژێمی عیراقه‌وه‌ و سه‌ره‌تای ده‌ستپێكردنی كۆرِه‌وه‌ سێ ملیۆنیه‌كه‌.

1994: دامه‌زراندنی (ده‌نگی یه‌كگرتوو-  رادیۆی هه‌ولێر).

2003: سه‌رۆكی لابراوی عیراقی سه‌دام حسێن ده‌ركه‌وت كه‌ له‌ ساته‌كانی رۆژدا به‌پێ به‌ گه‌رِه‌كی (مه‌نسور)دا ده‌گه‌رِا له‌ كاتێكدا ته‌نها ده‌یان كه‌س به‌ ده‌وره‌یه‌وه‌ بوون، هیتافیان بۆ ده‌كێشا كه‌ یه‌كه‌مجار بوو له‌ شوێنێكی گشتیدا ده‌ربكه‌وێت له‌ساتی هه‌ڵگیرسانی جه‌نگی ئه‌مریكا بۆ سه‌ر عیراق.

2004: (ئه‌خزه‌ر ئه‌لئیبراهیمی) نوێنه‌ری تایبه‌تی ئه‌مینداری گشتی UN گه‌یشته‌ به‌غدا.

2004: شه‌رِو پێكدادان له‌نێوان هاوپه‌یمانان و میلیشیای مه‌هدی له‌ به‌غدا و نه‌جه‌ف و كوت وكوفه‌ ده‌ستیپێكرد.

2004: له‌كۆشكی كۆنگره‌كانی به‌غدا وه‌زاره‌تی به‌رگری و ده‌زگای هه‌واڵگیری عیراق راگه‌یه‌نرا.

2007: حكومه‌تی كوردستان رِۆژی 14/4ی هه‌موو ساڵێكی به‌رِۆژی ئه‌نفالكراوه‌كان دانا.

2007: ڤێستیڤاڵی ساڵیادی له‌سێداره‌دانی ( پێشه‌وا قازی محه‌مه‌د) له‌ هه‌ولێر به‌رِیوه‌چوو.

2010: زنجیره‌ ته‌قینه‌وه‌یه‌ك به‌غدای هه‌ژاندو زیاتر له‌ 230 كوژراو و برینداری لێكه‌وته‌وه‌.

 

له‌دایكبوون:

1948: عه‌بدوڵڵا ئۆجه‌لان رێبه‌ری پارتی كرێكارانی كوردستان

1808: كاراكلا، ئیمبراتۆری رۆمانی.

1821: لینوس ییل، داهێنه‌ری ئه‌مریكی.

1906: بی بینادیرت، ژنه‌ ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.

1929: ئه‌بله‌ فه‌زیله‌، ژنه‌ راگه‌یاندكاری میسری.

1932: ئه‌ندری تاركۆفسكی، ده‌رهێنه‌ر و ئه‌كته‌ر و نوسه‌ری روسی.

1942: عه‌واتف حیلمی، ژنه‌ ئه‌كته‌ری میسری.

1946: نه‌جوا ئیبراهیم، په‌خشكار و ئه‌كته‌ری میسری.

1950: سه‌باح عید، ئه‌كته‌ری سوری.

1952: غازی مور، گۆرانیبیژی به‌ریتانی.

1954: عه‌لی حه‌جار، گۆرانیبێژی میسری.

1960: هوگو ویفنگ، ئه‌كته‌ری ئوسترالی.

1962: رانیا فه‌هد، ژنه‌ ئه‌كته‌ری ئه‌رده‌نی.

1962: عیماد برغوسی، زانای فیزیای ئاسمانی فه‌له‌ستینی.

1965: رۆبه‌رت داونی جونیر، ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.

1969: سه‌حه‌ر حسێن، ژنه‌ ئه‌كته‌ر و په‌خشكاری قه‌ته‌ری.

1970: باری بیبر، ئه‌كته‌ری كه‌نه‌دی.

1973: سه‌یفه‌دین سبیعی، ئه‌كته‌ری سوری.

1976: ئیمرسۆن، یاریزانی تۆپی پێی به‌رازیلی.

1979: هیس لیدجر، ئه‌كته‌ری ئوسترالی.

1979: ناتاشا لیون، ژنه‌ ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.

1984: هه‌یسه‌م ئه‌حمه‌د زه‌كی، ئه‌كته‌ری میسری.

1988: فرانك فیلدینگ، یاریزانی تۆپی پێی ئینگلیزی.

1991: جیمی لین سبیرز، ژنه‌ ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.

 

وه‌فات:

1284: مه‌لیك ئه‌لفۆنسۆی ده‌یه‌م، مه‌لیكی شانیشنی قشتاله‌.

1841: ویلیام هنری هاریسۆن، سه‌رۆكی ویلایه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كان.

1929: كارل بێنز، ئه‌ندازیاری ئه‌ڵمانی و داهێنه‌ری مه‌كینه‌ی گازۆلین.

1932: فیلهلم ئوستفالد، زانای فیزیا و كیمیای ئه‌ڵمانی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی كیمیای ساڵی 1909ز.

1939: مه‌لیك غازی یه‌كه‌م، مه‌لیكی عیراق.

1968: مارتن لۆسه‌ر كینگ، سه‌ركرده‌ی داواكاری مافه‌كانی مرۆڤ له‌ ویلایه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كان و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی ئاشتی ساڵی 1964ز.

1979: زولفه‌قار عه‌لی بۆتۆ، سه‌ره‌ك وه‌زیرانی پاكستان.

1980: (تیتۆ) ی سه‌ركۆماری یۆگسلافیا، له‌ ساڵی 1907ز له‌دایكبووه‌.

1983: گلوریا سوانسون، ژنه‌ ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.

1986: حاجی مسته‌فای یاروه‌یسی.

1991: ماكس فریش، نوسه‌ری سویسری.

2011: جولیانۆ میر خه‌میس، ئه‌كته‌ر و ده‌رهێنه‌ر و چالاكوانی سیاسی ئیسرائیلی.

2012: خالید تاجا، ئه‌كته‌ری سوری.

 

جه‌ژن و بۆنه‌كان:

رۆژی جیهانی زیادكردنی هۆشیاری سه‌باره‌ت به‌مینی زه‌مینی و به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی.

رۆژی منداڵێتی له‌ تایوان و هۆنگ كۆنگ.

رۆژی سه‌ربه‌خۆیی هه‌نگاریا، 1946ز.

PUKmedia ئا/ حسێن هه‌ڵه‌بجه‌یی