ئه‌مڕۆ له‌ مێژوودا

.

1777: ویلایه‌تی جۆرجیای ئه‌مریكی به‌ میراتبوونی كۆیله‌ لاده‌بات وه‌ك هه‌نگاوێك بۆ لابردنی كۆیله‌یی به‌ ته‌واوی.

1794: لابردنی كاركردن به‌ سیسته‌می كۆیلایه‌تی له‌ فه‌ره‌نسه‌ له‌ لایه‌ن حكومه‌تی كۆنفۆنسیه‌كانه‌وه‌.

1859: ولاخیا و مۆلدیفیا یه‌كده‌گرن له‌ ژێر ناوی رۆمانیا به‌ سه‌رۆكایه‌تی ئه‌لكسانده‌ر جون كوزا.

1877: سوڵتان عه‌بدولحه‌میدی دووه‌م سه‌دری ئه‌عزه‌م (ئه‌حمه‌د میدحه‌ت پاشا) لاده‌بات له‌ سه‌رۆكایه‌تی مه‌زن و دووری ده‌خاته‌وه‌ بۆ ده‌ره‌وه‌ی خاكی عوسمانیه‌كان دوای كه‌متر له‌ دوو مانگ له‌ دامه‌زراندنی.

1887: ده‌وڵه‌تی عوسمانی (ژێرئاوی عه‌بدولمه‌جید) ده‌خاته‌كار له‌ ده‌ریادا كه‌ ئه‌وه‌ یه‌كه‌م جار بوو عوسمانیه‌كان ژێرئاو به‌كاربهێنن.

 

1904: هه‌ڵگیرسانی شه‌ڕی نێوان ڕوسیای قه‌یسه‌ر و ئیمپراتۆریه‌تی یابان به‌ناوی شه‌ڕی (مه‌سكوب و یابان).

 

1917: شێخ سالم موباره‌ك سوباح، ده‌سه‌ڵات ده‌گرێته‌ ده‌ست له‌ كوێت دوای وه‌فاتی براكه‌ی (شێخ جابر موباره‌ك سوباح).

 

1921: یه‌كه‌مین فیلمی سینه‌یای ئه‌كته‌ری كۆمیدی (چارلی چاپلن) نمایشكرا.

 

1935: كوشتنی ئه‌حمه‌د موختار جاف 1935ز.

 

1942: خۆئاماده‌كردنی ئه‌ڵمانیا بۆ داگیركردنی ناوچه‌ و وڵاته‌ به‌رهه‌مهێنه‌ره‌ نه‌وتیه‌كان وه‌ك (ئێراق و كوێت و به‌حرێن و ئێران) دوای سه‌ركه‌وتنیان له‌ جه‌نگی دووه‌می جیهانی.

 

1962: (شارل دیگۆل) سه‌رۆكی فه‌ره‌نسا داوای سه‌ربه‌خۆیی جه‌زائیری كرد.

 

1946: پێشه‌وا قازی محه‌مه‌د كرا به‌ سه‌ركۆماری مهاباد.

 

1974: كه‌شتی ئاسمانی ئه‌پۆلۆ 14 دابه‌زیه‌ سه‌ر رووی مانگ.

 

1983: ده‌ستپێكی دادگایی (كلاوس باربی) به‌رپرس له‌ جیهازی (جستابۆ) له‌ ئه‌ڵمانیای نازی له‌ میانی جه‌نگی دووه‌می جیهانی به‌ تۆمه‌تی تاوانه‌كانی جه‌نگ و ئه‌وه‌ش دوای نزیكه‌ی 40 ساڵ دوای كۆتایی هاتنی ئه‌و جه‌نگه‌.

 

1988: ئیدانه‌كردنی سه‌رۆكی په‌نه‌ما (مانوسل نورییگا) به‌ تۆمه‌تی بازرگانی ماده‌ی هۆشبه‌ر و تاوانی تر.

 

1991: شاری رانیه‌ راپه‌ینی دژی ده‌سه‌ڵاتی دیكتاتۆری حزبی به‌عس ئه‌نجامدا.
 

2001: مۆركردنی رێكه‌وتننامه‌ له‌ نێوان به‌ریتانیا و ئیتالیا به‌ تایبه‌تی دژی كۆچبه‌ران به‌ تایبه‌تی كورد و قه‌ده‌غه‌كردنی بازرگانی به‌ مرۆڤه‌كانه‌وه‌.

 

2003: وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریكا (كۆلن پاوه‌ل) وتارێكی ئاراسته‌كرد له‌به‌رده‌م ئه‌نجومه‌نی ئاسایش كه‌ په‌یوه‌ندی خسته‌ نێوان سه‌رۆكی عێراقی سه‌دام حسێن و نێوان گروپه‌كانی ئه‌نسار ئیسلام و رێكخراوی قاعیده‌.

 

2005: به‌ستنی كۆنگره‌ی نێوده‌وڵه‌تی تایبه‌ت به‌ به‌رگرتن له‌ تیرۆر كه‌ 50 وڵاتی جیهان به‌شداریان تێداكرد.

 

2006: خۆپیشاندان له‌ به‌یروت بۆ دژایه‌تیكردنی وێنه‌ كاریكاتێریه‌كانی دژ به‌ پێغه‌مبه‌ر (د.خ) له‌ رۆژنامه‌ی یولاندس بوستنی دانیماركی كه‌ بووه‌ هۆی روودانی توندوتیژی له‌ ناوچه‌ی (ئه‌شره‌فیه‌) و وه‌یزری ناوخۆ حه‌سه‌ن سه‌بع به‌هۆی ئه‌وه‌وه‌ ده‌ستی له‌ پۆسته‌كه‌ی كێشایه‌وه‌.

 

2007: خستنه‌ بازاڕی مۆبایلی L6 به‌زمانی كوردی له‌ رێوڕه‌سمێكدا ڕاگه‌یه‌نرا، یه‌كه‌م مۆبایلی زمانی كوردیش پێشكه‌ش به‌سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان كرا.

 


له‌دایكبوون:

 

1626: ماری دی رابیتان-شانتال، ژنه‌ ئه‌دیبی فه‌ره‌نسی.

 

1788: رۆبه‌رت بیل، سه‌ره‌ك وه‌زیرانی شانشینی یه‌كگرتوو.

 

1804: یوهان لودفیگ رونییرگ، شاعیری فنله‌ندی.

 

1840: جون بوید دنلوب، داهێنه‌ری ئوسكوتله‌ندی.

 

1848: بیل ستار، ژنه‌ ئه‌مریكی ده‌رچوو له‌ یاسا.

 

1877: فلادیمیر مینۆرسكی، ڕۆژهه‌ڵاتناس و كوردناسی ڕوسی له‌ شارۆچكه‌ی (گورجیڤا) (باكوری ڕۆژئاوای شاری مۆسكۆ).

 

1904: مینوبه‌ ریوكیچی، سیاسه‌تمه‌داری یابانی.

 

1910: فرانشیسكۆ فارایو، یاریزانی تۆپی پێی ئه‌رجه‌نتینی.

 

1914: سیچر ئه‌لان لوید هودجیكن، زانای كیمیای زینده‌یی ئینگلیزی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی پزیشكی ساڵی 1963ز.

 

1914: ویلیام بوروز، نوسه‌ری ئه‌مریكی.

 

1915: رۆبه‌رت هوفستاتر، زانای فیزیای ئه‌مریكی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی فیزیای ساڵی 1961ز.

 

1919: كه‌مال شێخ، ده‌رهێنه‌ری میسری.

 

1932: چیزری مالدینی، یاریزان و راهێنه‌ری تۆپی پێی ئیتالی.

 

1933: یورن دۆنه‌ر، نوسه‌ر و ده‌رهێنه‌ری فیلم، فنله‌ندی.

 

1934: هانك ئارون، یاریزانی بایسبولی ئه‌مریكی.

 

1935: سه‌ید رازی، ئه‌كته‌ر و ده‌رهێنه‌ری میسری.

 

1943: مایكل مان، ده‌رهێنه‌ری ئه‌مریكی.

 

1948: زفن گوران ئیریكسۆن، یاریزان و راهێنه‌ری تۆپی پێی سویسری.

 

1948: تۆم ویلكینسۆن، ئه‌كته‌ری ئینگلیزی.

 

1949: كورت بیك، سیاسه‌تمه‌داری ئه‌ڵمانی.

 

1958: سه‌عید حامید، ده‌رهێنه‌ری سودانی.

 

1959: جینیفر گرانهۆلم، ژنه‌ سیاسه‌تمه‌داری ئه‌مریكی.

 

1962: فه‌زیله‌، ژنه‌ گۆرانیبێژ و ئه‌كته‌ری جه‌زائیری.

 

1962: جینیفه‌ر جیسۆن لی، ژنه‌ ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.

 

1964: لۆرا لینی، ژنه‌ ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.

 

1965: جۆرجی هاجی، یاریزانی تۆپی پێی رۆمانی.

 

1966: خوسی ماریا ئولزاباك، یاریزانی تۆپی پێی رۆمانی.

 

1968: قاسم ملحو، ئه‌كته‌ری سوری.

 

1969: بوبی براون، گۆرانیبێژی ئه‌مریكی.

 

1972: ئه‌میره‌ ماری، ژنی ئه‌میر فریدریك، وه‌لی عه‌هدی دانیمارك.

 

1975: جیوفانی فان برونكهورست، یاریزانی تۆپی پێی هۆڵه‌ندی.

 

1976: ئه‌بهشیك بچن، ئه‌كته‌ری هیندی.

 

1976: جون ئه‌لویسی، یاریزانی تۆپی پێی ئوسترالی.

 

1976: تونی جا، ئه‌كته‌ری تایلاندی.

 

1981: دالی، ژنه‌ گۆرانیبێژی عێراقی.

 

1981: نورا زهتنه‌ر، ژنه‌ ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.

 

1982: رودریگۆ بالاسیۆ، یاریزانی تۆپی پێی ئه‌رجه‌نتینی.

 

1984: كارلۆس تیفیز، یاریزانی تۆپی پێی ئه‌رجه‌نتینی.

 

1985: كریستیانۆ رۆناڵدۆ، یاریزانی تۆپی پێی پرتوگالی و یاریزانی یانه‌ی (ریاڵ مه‌درید)ی به‌ناوبانگ.

 

1986: فیدران كورلوكا، یاریزانی تۆپی پێی كرواتی.

 

1986: مانویل فیرناندیز، یاریزانی تۆپی پێی پرتوگالی.

 

1991: مه‌روه‌ راتب، ژنه‌ ئه‌كته‌ری سوری و نیشته‌جێی ئیمارات.

 

1992: نیمار، یاریزانی تۆپی پێی به‌رازیلی.

 

 

وه‌فات:

 

1881: تۆماس كارلیل، نوسه‌ری ئوسكوتله‌ندی.

 

1917: شێخ جابر موباره‌ك سوباح، هه‌شته‌مین حاكمی كوێت.

 

1962: جاك ئیبرت، مۆسیقاری فه‌ره‌نسی.

 

1997: ئایشه‌شان، ژنه‌ گۆرانیبێژی كورد له‌ شاری ئه‌زمیری باكوری كوردستان، هه‌ر له‌وێش به‌خاك سپێراوه‌.

 


1999: فاسیلی لیونتیف، سیاسه‌تمه‌داری ئه‌مریكی به‌ نه‌ژاد روسی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی زانسته‌ ئابووریه‌كان له‌ ساڵی 1973ز.

 

2010: گالیمزیان خوساینۆف، یاریزانی تۆپی پێی روسی.

 

2011: عومه‌ر ئه‌میرلای، ده‌رهێنه‌ری سینه‌مایی سوری.

جه‌ژن و بۆنه‌كان:

 

جه‌ژنی قه‌دیسه‌ ئه‌گاسا له‌ سه‌قه‌لیه‌.

 

PUKmedia  ئا/ حسێن هه‌ڵه‌بجه‌یی