ئـه‌مـڕۆ لــه‌ مــێژوودا

.

1639: دابه‌شكردنی كوردستان له‌ نێوان ئیمبراتۆریه‌تی عوسمانی و ده‌وڵه‌تی سه‌فه‌وی به‌ شێوه‌یه‌كی فه‌رمی به‌ پێی په‌یمانی زه‌هاو.

1703: له‌دایكبوونی  زانای ئیسلامی ( محه‌مه‌د عه‌بدولوه‌هاب) له‌ شارۆچكه‌ی عه‌ینه‌ سعودیه‌.

1805: محه‌مه‌د عه‌لی پاشا ده‌سه‌ڵاتی میری گرته‌ ده‌ست.

1896: شێخ موباره‌ك سوباح ده‌سه‌ڵاتی كوێتی گرته‌ ده‌ست، دوای هه‌ستانی به‌ تیرۆركردنی هه‌ردوو براكه‌ی شێخ محه‌مه‌د بن سوباح ئه‌لسوباح و شێخ جه‌راح بن سوباح السوباح.

1928: پێشبڕكێی جامی جیهانی ئۆڵۆمپیات له‌ شاری ئه‌میسته‌ردام – هۆڵه‌نده‌ ئه‌نجامدرا و به‌رده‌وام بوو تا 12/8ی هه‌مان ساڵ.

1939: حكومه‌تی به‌ریتانی (كتێبی سپی) بڵاوكرده‌وه‌ كه‌ باس له‌ سه‌ربه‌خۆیی فه‌له‌ستین و دروستكردنی دوڵه‌تێك ده‌كات كه‌ عه‌ره‌ب و جوله‌كه‌ بگرێته‌خۆی.

1940: هێزه‌كانی ئه‌ڵمانیای نازی رۆشتنه‌ ناو شاری (برۆكسل)ی (به‌لجیكا) له‌ سه‌ره‌تای جه‌نگی دووه‌می جیهانی.

1949: شانشینی یه‌كگرتوو دانینا به‌ سه‌ربه‌خۆیی كۆماری ئیرله‌نده‌، له‌گه‌ڵ جه‌ختكردنی له‌ مانه‌وه‌ی ئیرله‌نده‌ی باكور وه‌ك به‌شێك له‌ شانشینی یه‌كگرتوو.

1960: پاترس لۆمۆمیا، پاش خه‌بات و تێكۆشانێكی بێ وچان (كۆنگۆ)ی له‌ ژێر ده‌سه‌ڵاتی به‌لجیكا رزگاركرد.

1977: حیزبی (لیكۆد) له‌ هه‌ڵبژاردنه‌ په‌رله‌مانیه‌كه‌ی ئیسرائیل بردیه‌وه‌، و (مناحیم بیگن) بوو به‌ سه‌رۆكی حكومه‌ت.

1983: حكومه‌تی لوبنانی رێكه‌وتنی به‌ست له‌گه‌ڵ حكومه‌تی ئیسرائیل كه‌ سوپاكه‌ی گه‌شتبووه‌ به‌یروت، ئه‌و رێكه‌وتنه‌ بنه‌ماكانی مامه‌ڵه‌ی هه‌ردوو ده‌وڵه‌ته‌كه‌ی دیاریكرد و ناسرا به‌ په‌یماننامه‌ی 17 ئایار.

1987: راپه‌ڕینی ره‌واندوز وه‌ك درێژه‌دانێك به‌ راپه‌ڕینه‌ جه‌ماوه‌ریه‌كه‌ی هه‌ڵه‌بجه‌.

1993: په‌كه‌كه‌ ئاگربه‌سته‌كه‌ی له‌گه‌ڵ رژێمی توركیا شكاند.

1994: شه‌ڕی نێوان ینك و پدك له‌ ناوچه‌ی حاجی ئۆمه‌ران، و كوژرانی چه‌ندین كه‌س.

1994: گواستنه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتی مه‌ده‌نی له‌ هه‌رێمی (غه‌ززه‌) بۆ ده‌سه‌ڵاتی نیشتمانی فه‌له‌ستینی دوای داگیركردنی ماوه‌ی 27 ساڵ، ئه‌وه‌ش له‌ چوارچێوه‌ی رێكه‌وتنی (ئۆسلۆ) بۆ ئۆتۆنۆمی له‌ نێوان ئیسرائیل و رێكخراوی رزگایخوازی فه‌له‌ستینی.

1994: و 18/5 فڕۆكه‌كانی توركیا ناوچه‌ی قه‌ڵادزێیان بۆردومان كرد كه‌ بنكه‌كانی په‌كه‌كه‌ی لێبوو، 58 كه‌س كوژران.

1995: جاك شیراك بوو به‌ سه‌رۆكی فه‌ره‌نسه‌ دوای فرانسوا میتێران.

1997: تا 19/5 پاش زنجیره‌یه‌ك سه‌ركه‌وتن هێزه‌كانی (لۆران كابێلا) كۆتاییان به‌ ده‌سه‌ڵاتی 32 ساڵه‌ی (مۆبۆتۆسیسیكۆ) سه‌رۆكی زائیر هێنا، و كابێلا بوو به‌ سه‌رۆكی ئه‌و وڵاته‌ و ناوی وڵاته‌كه‌ی گۆڕی بۆ ناوه‌ كۆنه‌كه‌ی ( كۆماری كۆنگۆی دیموكراتی).

1997: سكرتیری گشتی رێكخراوی نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان (كوفی ئانان) و یه‌كیه‌تی ئه‌وروپا داوایان له‌ توركیا كرد هێزه‌كانی سوپا له‌ خاكی باشوری كوردستان بكشێننه‌وه‌.

2004: ئۆتۆمبیلێكی بۆمبڕێژكراو بووه‌ هۆی گیان له‌ده‌ستدانی سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی حوكمی عێراقی گوازراوه‌ (عیزه‌دین سه‌لیم).

2008: نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان له‌ لایه‌ن كۆلێژی (واشنتۆن جیڤرسۆن) له‌ ئه‌مریكا دكتۆرای فه‌خری پێبه‌خشرا.

2008: نانسی پیلۆسی سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی ئه‌مریكا به‌ سه‌ردانێكی له‌ناكاو گه‌شته‌ به‌غداد.

2009: راگه‌یاندنی ئه‌نجامی كۆتایی هه‌ڵبژاردنه‌كانی ئه‌نجومه‌نی ئوممه‌ی كوێتی كه‌ له‌ نێویاندا 4 ئافره‌تیش ده‌رچوون بۆ یه‌كه‌مین جار و بوون به‌ ئه‌ندامی په‌رله‌مان كه‌ بریتی بوون له‌ : مه‌عسومه‌ موباره‌ك، و ئه‌سیل عیوه‌زی، و رولا ده‌شتی، و سه‌لوا جه‌سار.

2010: شه‌پۆلێكی خۆڵبارین هه‌رێمی كوردستانی گرته‌وه‌.

 

له‌دایكبوون:

1749: ئیدوارد جینه‌ر، دكتۆری ئینگلیزی.

1886: مه‌لیك ئه‌نفۆنسۆی سێهه‌م، مه‌لیكی ئیسپانیا.

1897: ئود هاسل، زانای كیمیای نه‌رویجی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی كیمیای ساڵی 1969ز.

1929: برانكو زیبیچ، یاریزانی تۆپی پێی یوگوسلاڤی.

1937: دینیس هۆبه‌ر، ئه‌كته‌ر و ده‌رهێنه‌ری ئه‌مریكی.

1940: عادل ئیمام، ئه‌كته‌ری میسری.

1950: جانیز درنوفسیچ، سه‌رۆكی سلۆڤینیا.

1955: بیل باكستن، ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.

1961: ئینیا، ژنه‌ گۆرانیبێژی ئیرله‌نده‌.

1966: قوسه‌ی سه‌دام حسێن، عه‌سكه‌رتار و سیاسه‌تمه‌داری عێراقی و كوڕی سه‌ركۆماری پێشووی عێراق.

1966: هنریك لارسن، یاریزان و راهێنه‌ری تۆپی پێی دانیماركی.

1971: ئه‌میره‌ ماكسیما، ژنی وه‌لیعه‌هدی هۆڵه‌نده‌ ئه‌میر ویلیام ئه‌لكسه‌نده‌ر.

1974: سندهیل رامامورسی، ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.

1977: له‌یس موفتی، ئه‌كته‌ری سوری.

1981: لیون ئوسمان، یاریزانی تۆپی پێی ئینگلیزی.

1984: ئه‌لیسۆن ولفۆرد، ژنه‌ ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.

 

وه‌فات:

1510: ساندرو بوتیچیلی، نیگاركێشی ئیتالی.

1896: شێخ محه‌مه‌د بن سوباح سوباح، شه‌شه‌مین حاكمی كوێت.

1896: شێخ جه‌راح بن سوباح سوباح، هاوبه‌شی شێخ محه‌مه‌د بن سوباح سوباح، له‌ حوكمكردنی كوێتدا.

1948: شێخ حه‌مه‌د بن عه‌بدوڵا ئال سانی، وه‌لی عه‌هدی قه‌ته‌ر.

1971: شێخ مسته‌فای قه‌ره‌داغی، زانا و شاعیری كورد، 1891ز له‌ شارۆچكه‌ی قه‌ره‌داغ له‌دایك بووه‌

1987: گونار میردل، ئابوریناسی سویدی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵ له‌ زانسته‌ ئابووریه‌كان له‌ ساڵی 1974ز.

1991: فاتیحی مه‌لا عه‌بدولكه‌ریمی موده‌ڕیس، نوسه‌ر و لێكۆڵه‌ری كورد.

1994: حه‌سه‌ن كوێستانی و هه‌ڤاڵانی، ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی یه‌كیه‌تی نیشتمانی كوردستان.

2004: عیزه‌دین سه‌لیم، ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی حوكمی عێراقی.

2011: فرانك ئه‌بتون، یاریزان و راهێنه‌ری تۆپی پێی ئینگلیزی.

2012: وه‌رده‌ جه‌زائیری، ژنه‌ گۆرانیبێژی جه‌زائیری.

2012: دونا سه‌مه‌ر، ژنه‌ گۆرانیبێژ و گۆرانی دانه‌ری ئه‌مریكی.

 

جه‌ژن و بۆنه‌كان:

رۆژی جیهانی گه‌یاندنه‌كانی ته‌ل و بێ ته‌ل.

رۆژی جیهانی دژ به‌ (الرهاب الملپیه‌).

رۆژی ده‌ستور له‌ نه‌رویج و ناورو.

 

PUKmedia ئا/ حسێن هه‌ڵه‌بجه‌یی
‌