قەدەغەی هاتووچۆ لە ڕووی یاساوە

.

وەك هەموومان لامان ڕوون و ئاشكرایە  جیهان و عێراق و كوردستان بە تایبەتی  بە دۆخێكی نا سەقامگیر تێدەپەڕێیت بەهۆی بڵاوبونەوەی  ڤایرۆسی كۆڕۆنا 

بە ڕێگری كردن لە بڵاو بونەوەی ئەم ڤایرۆسە حكومەتی هەرێمی كوردستان چەند ڕێكارێكی   گرتۆتە  بەر  بۆیە ئەو ڕێكارانە لە ڕووی یاسایی یەوە دەخەمەڕوو ،یاسا  بۆ هەلومەرجێكی لەم شێوەیە چەند دەقێكی  یاسایی دەركردوە كە دەقەكانیان وەك خۆی دەخەمە ڕوو

دەستوری عێراق ساڵی ۲۰۰٥  ماددەی ٦۱  بڕگەی نۆیەم

ٲ/ڕەزامەندی نیشاندرا لەسەر ڕاگرتنی جەنگ و باری لەناكاو بەزۆرینەی دوو لەسەر سێ ئەوەش لەسەر بنەمایی داوایەكی هاوبەش لەلایەن سەرۆك كۆمار و ئەنجومەنی وەزیران

ب/حاڵەتی لەناكاو بۆ ماوەی (۳۰)سی ڕۆژ ڕادەگەیەنرێیت و شایەنی درێژ كردنەوەدەبێت بە ڕەزامەندی لەسەر نیشاندانی لەهەموو جارێكدا

ج/سەرۆكی  ئەنجومەنی  وەزیران دەسەڵاتی  پێویستی  پێدەدرێیت بە جۆرێك تابتوانێت كار وباری وڵات بەڕێوەبەرێیت لەكاتی ماوەی ڕاگەیاندنی جەنگ و باری لەناكاو ئەو دەسەڵاتە بە یاسا ڕێك دەخرێیت بە جۆڕێك لەگەڵ دەستور دژ بەیەك نەوەستێتەوە

د/سەرۆكی  ئەنجومەنی وەزیران ئەو ڕێوشوێنانە و دەرئەنجامەكانی دەخاتە ڕوو  بۆ ئەنجومەنی نوێنەران لەكاتی حاڵەتی ماوەی ڕاگەیاندنی جەنگ و باری لەناكاو گرتیوتیەبەر لە ماوەی (۱٥)پانزە ڕۆژ دا لە بەرواری كۆتای هاتنی

الدستور عراقي  سنة ۲۰۰٥ ماددة تاسعاً

أ ـ/الموافقة علي إعلان الحرب وحالة الطوارئ بأغلبية الثلثين، بناء علي طلبٍ مشترك من رئيس الجمهورية ورئيس مجلس الوزراء.

ب ـ/ تعلن حالة الطوارئ لمدة ثلاثين يوماً قابلة للتمديد وبموافقةٍ عليها في كل مرة.

ج ـ /يخول رئيس مجلس الوزراء الصلاحيات اللازمة التي تمكنه من إدارة شؤون البلاد في أثناء مدة إعلان الحرب وحالة الطوارئ وتنظم هذه الصلاحيات بقانون بما لا يتعارض مع الدستور.

د ـ /يعرض رئيس مجلس الوزراء علي مجلس النواب الإجراءات المتخذة والنتائج في أثناء مدة إعلان الحرب وحالة الطوارئ خلال خمسة عشر يوماً من انتهائها.

ج ـ /یخول رئیس مجلس الوزرا‌و الصلاحیات اللازمە التی تمكنه من إدارە شۆون البلاد فی أپنا‌و مدە إعلان الحرب وحالە الگوارئ وتنڤم هژه الصلاحیات بقانون بما لا یتعارچ مع الدستور.

د ـ /یعرچ رئیس مجلس الوزرا‌و علی مجلس النواب الإجرا‌وات المتخژە والنتائج فی أپنا‌و مدە إعلان الحرب وحالە الگوارئ خلال خمسە عشر یوماً من انتهائها.

یاسایی  ژمارە (۱)ساڵی ۲۰۰٥ سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان/عێراق مادەیی دەیەم بڕگەی (۹٫۸)

بڕگەی ۸/جاڕدانی باری نائاسایی بە پێی یاسا یەكی تایبەت) كە ئەم یاسایە دەرنەكراوە)

بڕگەی ۹/لەكاتی پێویستە بانگهێشتی ئەنجومەنی وەزیران دەكات  بۆ كۆبونەوەی ناچاری و گفتوگۆی پرسگەلێكی دیاری كراو كەكۆبونەوەكەی  بۆ دەكرێیت و سەرۆكایەتی كۆبونەوەكەش دەكات

قانون الصحة العامة رقم (89) لسنة 1981المادة 46

اولا – يجوز لوزير الصحة او من يخوله ان يعلن ببيان يصدره اية مدينة او ايا جزء منها منطقة موبؤة باحد الامراض الخاضعة للوائح الصحية الدولية .

ثانيا – للسلطات الحية في هذه الحالة اتخاذ جميع الاجراءات الكفيلة بمنع انتشار المرض ولها في سبيل ذلك: –

أ – تقييد حركة تنقل المواطنين داخل المنطقة الموبؤة والدخول اليها او الخروج منها .

ب – غلق المحلات العامة كدور السينما والمقاهي والملاهي والمطاعم والفنادق والحمامات واي محل عام آخر خاضع للاجازة والرقابة الصحية وكذلك المؤسسات التعليمية والمعامل والمشاريع ودوائر الدولة والقطاع الاشتراكي والمختلط والخاص .

ج – منع بيع الاغذية والمشروبات والمرطبات والثلج ونقلها من منطقة الي اخري واتلاف الملوث منها .

د – عزل ومراقبة ونقل الحيوانات والبضائع .

مادة 48

لوزير الصحة اصدار تعليمات بشان التدابير الواجب اتخاذها لمكالفحة الامراض الانتقالية والمتوطنة التي تصيب الانسان او الانسان والحيوان معا او الحد من انتشار او منع دخولها الي القطر حسب طبيعتها بالتعاون مع السلطات المختصة الاخري .

ماددة/ 99/

اولا – كل من يخالف احكام هذا القانون او االانظمة او التعليمات او البيانات الصادرة بموجبه يعاقب بغرامة لا تقل عن مائة دينار ولا تزيد علي ثلاثة الاف دينار او بالحبس مدة لا تقل عن شهر واحد ولا تزيد علي سنتين او بكلتا العقوبتين وعند ارتكابه عملا يخالف احكام هذا القانون مرة اخري تكون العقوبة الحبس وتلغي اجازته الصحية نهائيا .

ثانيا – تتم احالة الموظف المخالف لاحكام هذا القانون الي المحاكم دون اذن من الوزير المختص

یاسای تەندروستی گشتی  ژمارە ٨٩ ساڵی ١٩٨١  كە تا ئێستا لە كوردستان بەركارە 

مادەی /٤٦/یەكەم/وەزیری تەندروستی بۆی هەیە ڕینمایی پێویست دەربكات بۆڕوبەڕوبونەوەی نەخۆشیە گواستراوەكان بۆ ڕێگرتن لە بڵاو بونەوەیان

مادەی/٤٦ /دووەم/وەزیر دەتوانێ ڕایبگەیەنیت شارێك یان بەشێكی  شارێك یان ناوچەیەكە پەتا یان نەخۆشیەكی « كە دەچنە ژێر حوكمی لائیحەی تەندروستی نێودەوڵەتی » تێدا بڵاو بۆتەوە . لەو حاڵەتەدا دەسەڵات و دامو دەزگاكانی حكومەت دەوانن هەر ڕێو شوێنێك بگرنە بەر بۆ ڕێگرتن لە بڵاو بونەوەی پەتاكە لەوانە  

١-:- سنورداركردنی هاتوچۆكردنی هاوووڵاتیان

٢- داخستنی شوێنە گشتیەكان و قوتابخانەو زانكۆكان 

٣- چاودێری كردنی هینان و بردنی كەل و پەل و ئاژەڵەكان 

٤- دەست بەسەر هەر مەواد یان ئاژەڵ یان یان ڕوەكیكدا بگرێ كە گومانی ئەوەی لی دەكری ببیتە هۆی توش بوون یان بڵاو بونەوەی پەتاكە 

 ماددە/٤٨ /وەزیر بۆی هەیە دەست بگرێ بەسەر هەر هۆكاریكی گوستنەوەی خەڵك یان داوا لە هەر كەسیك بكات بەشدار بیت یان هەر بینایەكی ڕەسمی دەست بەسەرا بگرێ بۆ ماوەیەكی دیاری كراو بۆمەبەستی  بەكارهێنانیان بۆ كۆنترۆڵ كردن و ڕوبەڕوبونەوەی پەتاكە ، بەمەرجی قەرەبووی مادی كەسەكان و خاوەن هۆكارەكانی گواستنەوە بكرێتەوە

ماددە /99 / هەركەسێك  سەرپێچی یاساكەو نیزام و ڕێنماییەكان بكات سزا دەدریت بە بەند كردن بۆ ماوەیەك لە یەك مانگ كەمتر نەبێ و لە دوو ساڵ زیاتر نەبێ وبە غەرامەیەكیش . ئەگەر دوبارەی كردوەو سزاكەی بەرز دەكرێتەوە بۆ پێنج ساڵ بەند

هەموو ئەو كارانەی ئیستا حكومەتی هەرێم دەیكات جێگای دەستخۆشی و ڕۆڵی  زۆر باشیان هەیە لە كۆنترۆڵ كردنی بارودۆخەكە بەڵام یاسایی تر دەبوو كە لە ڕێگای یاسا ئەم كارانەی كردبایە بەجۆڕێك سەرۆكایەتی هەرێم و سەرۆكایەتی  پەرلەمان  و ئەنجومەنی وەزیران كۆبوبانەوە وبڕیاریاندبا یە لەبەر ئەم هۆكارانە

۱/تا ئێستا ئەنجومەنی شورایی هەرێم هیچ لە بەیانەكانی  وەزارەتی ناوخۆی پەسەند نەكردوە و لە وەقائیعی كوردستان بڵاوی نەكردونەوە چونكە قەدەغە كردنی هاتو وچۆ ودرێژكردنەوەكەی  بە یاسایی نەكراوە  بەڵام گەر  حاڵەتی لەناكاو ڕاگەینرابایە لەسەرۆكایەتی پەرلەمان و سەرۆكایەتی هەرێم ئەوكات پاڵپشتی  یاسایی  زیاتر دەبوو

۲/ئەو پسولانەی بەڕێوەبەرایەتی هاتو وچۆ غرامەی  سەرپێچی كارانی  قەدەغەی هاتووچۆی پێدەكات  پسولەی ئاگاداركردنەوەیە وبۆیە هیچكات پسولەی ئاگادار كردنەوە بە سزا هەژمار ناكرێیت و وەرگرتنی  غرامەكە  تەواو نایاساییە

لەگەڵ هەموو ئەوانەشدا پێویستە لە بیرمان بێیت سەلامەتی گەل لە پێش هەموویاسایەكەوەیە

۳/دیاری كردنی  ڕێگا چارەیەك بۆ ئەو هاوڵاتیانەی  ژیانیان لەسەر كاری ڕۆژانەیە و هیچ داهاتێكی  تریان نی یە و  كاتەكەی تەواو دیاری بكردایە و پێویستی بەو هەموو ڕێنمایی و بەیانە نەدەكرد

PUKmedia مافپەروەر /كامۆ خدر