101 ساڵ بەسەر راگرتنی جەنگی جیهانی یەكەم تێدەپەڕێت
ریپۆرتاژ 09:00 AM - 2019-11-11.
ئەمڕۆ 11-11-2019، 101 ساڵ بەسەر راگرتنی جەنگی جیهانی یەكەمدا تێدەپەڕێت كەیەكەمین جەنگ بوو بۆ یەكەمجار سوود لە فرۆكە و تانك و تۆپ وەرگیرا، چەكی كیمیایی دەیان هەزار كەسی بەرەو مەرگ راكێشا، پێشكەوتنی پیشەسازی شێوەی جەنگی لەبنەڕەتدا گۆڕی، لەهەندێك رۆژدا تا 60 هەزار سەرباز لە بەرەكانی رۆژئاوا و باشوور و رۆژهەڵات دەكوژران.
شەڕەكە لە 11ی نۆڤەمبەری ساڵی 1918 بە ئاگربەستی كەمپەینی فەرەنسا كۆتایی هات، ئەلمانیا و هاوپەیمانەكانی دوای 1015 ڕۆژ شەڕكردن تەسلیم بوون و لەو جەنگەدا بەپێی ئامارەكان 17 ملیۆن كەس كوژران و 20 ملیۆنی دیكەش بریندار و پەككەوتە بوون.
لەجەنگی جیهانی یەكەمدا، هەموو جیهان گیرۆدەی ئەو جەنگە بوو كە 40 وڵات تێیدا بەشدرابوون، چوار زلهێزی جیهان لە كۆتاییدا لەناو چوون، لە روسیا و ئەڵمانیا شۆرشكراو ئیمپراتۆریەتیان كۆتایی هات و لە ئەڵمانیا دیموكراسی هاتە كایەوە و ئیمپراتۆریەتییەكانی نەمسا و مەجەر و عوسمانی دابەشبوون، لە كۆتاییدا هەندێك نەتەوە مانەوە كە بەرلەوە لەژێر دەسەڵاتی یەك ئیمپراتۆریەتدا دەژیان.
لە بەرامبەریشدا لایەنەكانی سەركەوتوو جەنگ، بۆ هێوركردنەوەی دۆخەكە لە شاری ڤێرسای فەرەنسا كۆبوونەوە و پەیماننامەیەكیان ئیمزا كرد، فەرەنسا و بەریتانیا و ئەمریكا، ئەم سێ وڵاتە زۆرترین بڕیاریان لە كۆمەڵگەیەكی بچووكدا دەریان كرد، سنوری نوێ دانران، بۆ ئەمریكا و ئەفریقا و رۆژهەڵاتی ناوین، لایەنە شكستخواردووەكان نارەرەزایەتییان نیشاندا و هەستیان كرد كە نادادپەروەری بەرامبەریان كراوە، ناڕەزایەتییەكانیان لە ئەڵمانیا فراوانتر بوون، لە كۆتاییدا بەو هۆیەوە 10% خاكی خۆی لەدەستدا.
ڤودرۆ ویلسۆن، سەرۆكی ئەوكاتی ئەمریكا بۆ پاراستنی ئاشتی پلانێكی خستەڕوو، كۆمەڵگەی نێودەڵەتیی دامەزراند كە ئێستاش لەناو رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان هەیە، بەڵام ئێستاش ئەمریكا بەشداریی لەو رێكخراوەدا نەكرد، ئەمەش بووە هۆی ئەوەی كە هەر لەسەرەتاوە ئەو رێكخراوە ببێتە رێكخراوێكی لاواز.
لایەنە براوەكانی جەنگی یەكەمی جیهانی نیازیان وابوو بە پەیماننامەی ڤێرسا ئاشتی بەرقەرار بكەن، بەڵام هەوڵی ئەوانیش سەركەوتوو نەبوو.
هەژاری و نەداری و نادادپەروەریی جیهانی خستە نێو جەنگێكی دیكەوە، ناڕەزایەتییەكانی ئەڵمانیا دەرفەتی بۆ ئەدۆلف هیتلەر رەخساند كە بێتە سەر دەسەڵات، ئەم دیكتاتۆرە ئامانجێكی سەرەكیی هەبوو، ئەویش نەهێشتنی پەیامی ئاگربەستی ساڵی 1918 بوو، بەڵام بە هەڵگیرساندنی جەنگێكی نوێ.
بەم شێوەیە جەنگی یەكەمی جیهانی بووە بە یەكەم سۆپرایزی سەدەی بیستەم، جەنگێكی دیكەی وێرانكەری خستەوە كە سۆپرایزی زیاتری تێدا بوو.
PUKmedia ئاژانسەكان
چەند زانیارییەك لەسەر جەنگی جیهانی یەكەم...
لە تیلیتێكستی خاك-ەوە وەرگیراوە
هەواڵی زیاتر
-
ئەلینا ڕۆمانەوسکی: ئەمریكا زیاتر لە 18 ملیار دۆلاری بۆ عیراق خەرجكردووە
03:50 PM - 2024-03-18 -
مەکتەبی رێکخستن رێزلێنان دەبەخشێتە PUKMEDIA
03:19 PM - 2024-03-18 -
عیراق تەئکید لەگەڕانەوەی ئاوارەکان لەوادەی خۆیدا دەکاتەوە
11:33 AM - 2024-03-18 -
محەمەدی حاجی مەحمود راستی تاڵانکردنی بانکەکانی هەڵەبجە ئاشکرا دەکات
11:00 PM - 2024-03-16
ئەمانەش ببینە
حەوت رۆژە مووچە لای حکومەت دەستبەسەرەو یهكێتی داوای دابهشكردنی دهكات
04:50 PM - 2024-03-18
تیمی یەكێتی لەحكومەت: داوای دابەشكردنی مووچەمان كردووە
12:58 PM - 2024-03-18
سەرۆک بافڵ ستراتیژ و دەستپێکی نوێی کۆمەڵەی خوێندکاران رادەگەیەنێت
04:32 PM - 2024-03-17
دادگای فیدڕاڵی داوای پلەبەرزكردنەوەی فەرمانبەرانی رەتکردەوە
12:10 PM - 2024-03-17
زۆرترین خوێنراو
-
وتەبێژ: یەکێتی پابەندە بە وادەی هەڵبژاردنی پەرلەمان
کوردستان 11:06 PM - 2024-03-18 -
حەوت رۆژە مووچە لای حکومەت دەستبەسەرەو یهكێتی داوای دابهشكردنی دهكات
کوردستان 04:50 PM - 2024-03-18 -
ئەلینا ڕۆمانەوسکی: ئەمریكا زیاتر لە 18 ملیار دۆلاری بۆ عیراق خەرجكردووە
کوردستان 03:50 PM - 2024-03-18 -
بۆچی هاوبەشیی ستراتیژیی ئەمریکا و عێراق گرنگە
بیروڕا 03:44 PM - 2024-03-18 -
مەکتەبی رێکخستن رێزلێنان دەبەخشێتە PUKMEDIA
کوردستان 03:19 PM - 2024-03-18 -
تیمی یەكێتی لەحكومەت: داوای دابەشكردنی مووچەمان كردووە
کوردستان 12:58 PM - 2024-03-18 -
عیراق تەئکید لەگەڕانەوەی ئاوارەکان لەوادەی خۆیدا دەکاتەوە
کوردستان 11:33 AM - 2024-03-18