ئه‌مڕۆ له‌ مێژوودا

.

رووداوه‌كان:
1799: ناپلیۆن پۆناپارت سه‌ركه‌وت به‌سه‌ر شۆڕشی فه‌ره‌نسیدا و خۆی دانا به‌ پۆستی قونسوڵی یه‌كه‌م، كه‌ پله‌ی حاكمی فه‌ره‌نسه‌ بوو.
1821: ده‌ست كردن به‌ خوێندن له‌ یه‌كه‌مین كۆلێژی تایبه‌ت به‌ ده‌رمانسازیی كه‌ بریتی بوو له‌ كۆلیژی فیلادیلفیا بۆ ده‌رمانسازی له‌ ویلایه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كان.
1908: بڵاوكردنه‌وه‌ی یه‌كه‌م ژماره‌ی رۆژنامه‌ی (كورد) له‌ لایه‌ن (پیره‌مێرد) ه‌وه‌ له‌ سه‌رته‌نبوڵ كه‌ سه‌رنوسه‌ره‌كه‌ی (ئه‌حمه‌د جه‌میل پاشا) بوو.
1918: قه‌یسه‌ری ئه‌ڵمانیا، فیلهلمی دووه‌م ده‌ستی له‌ ده‌سه‌ڵات كێشایه‌وه‌ دوای شكستی وڵاته‌كه‌ی له‌ جه‌نگی یه‌كه‌می جیهانی و گۆڕانی ئه‌ڵمانیا بۆ سیسته‌می كۆماری.
1935: هێزه‌كانی یابان ده‌ستیانگرت به‌سه‌ر شاری (شانگهای) كه‌ گرنگترین شاری چین و سه‌نته‌ری بازرگانی سه‌ره‌كی بوو.
1947: ده‌رچوونی بڕیاری ژماره‌ (181)ی نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كانی تایبه‌ت به‌ دابه‌شكردنی فه‌له‌ستین.
1953: ئه‌میر سعود بن عه‌بدولعه‌زیز ئال سعود بوو به‌ سه‌رۆكی سعودیه‌ دوای وه‌فاتی باوكی مه‌لیك عه‌بدولعه‌زیز ئال سعود.
1953: راگه‌یاندنی سه‌ربه‌خۆیی كه‌مبۆدیا كه‌ له‌ ژێر پارێزگاریی فه‌ره‌نسه‌ بوو له‌ ساڵی 1863ز وه‌.
1961: نیل ئارمسترۆنگ هه‌ستا به‌ تۆماركردنی ژماره‌یه‌كی پێوانه‌یی له‌ خێراییدا و ئه‌وه‌ش به‌ فڕینی فڕۆكه‌ی جۆری (X-15) به‌ خێرایی 6,587كم/چركه‌.
1964: كوێت ئه‌نجومه‌نی به‌رگری باڵای دروستكرد و خستیه‌ ژێر ركێفی سه‌ره‌ك وه‌زیران.
1985: گاری كاسبارۆف بوو به‌ بچوكترین یاریزانی جیهانی له‌ شه‌تره‌نجدا دوای بردنه‌وه‌ی له‌ ئه‌ناتۆلی كاربۆڤ.
1989: ده‌سپێكی روخاندنی دیواری به‌رلین.
2003: هێرشێكی تیرۆریستی له‌ شاری (ریاز)ی پایته‌ختی سعودیه‌ كه‌ بووه‌ هۆی 17 قوربانی.
2004: راگه‌یه‌نرا كه‌ سه‌رۆكی ده‌سه‌ڵاتی راپه‌ڕاندنی فه‌له‌ستینی یاسر عه‌ره‌فات توشی خوێنبه‌ربوونی مێش بووه‌.
2004: (حیزبی ئیسلامی عێراقی) كشانه‌وه‌ی خۆی له‌ حكومه‌ت عێراقی راگه‌یاند.
2004: بڵاوبوونه‌وه‌ی به‌رنامه‌ی كۆمپیوته‌ری (موزیلا فیرفیكس ,1).
2005: ته‌قینه‌وه‌یه‌كی تیرۆریستی بووه‌ هۆی له‌رینه‌وه‌ی ئوتێله‌كان له‌ عه‌مانی پایته‌ختی ئه‌رده‌ن.
2005: هه‌ڵدانی فینۆس ئیكسپریس بۆ دۆزینه‌وه‌ی هه‌ساره‌ی زوهره‌.
2009: سه‌ره‌ك وه‌زیرانی لوبنان (سه‌عده‌دین حه‌ریری) دروستكردنی حكومه‌تی نوێی لوبنانی راگه‌یاند كه‌ پێكهاتبوو له‌ 30 وه‌زیر و ئه‌وه‌ش دوای ناكۆكیه‌كان و رێكه‌وتنه‌ سه‌خته‌كان كه‌ دوو مانگی خایاند له‌ نیوان زۆرینه‌ی ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌كان و نه‌یاره‌كانیاندا.
2010: دووه‌م كۆبوونه‌وه‌ی سه‌ركرده‌ی لیسته‌ براوه‌كانی هه‌ڵبژاردنه‌كانی عێراق له‌ به‌غداد.
2011: ده‌ست له‌كاركێشانه‌وه‌ی سه‌ره‌ك وه‌زیرانی لوبنانی (جۆرج باباندریۆ) به‌هۆی قه‌یرانی دارایی سه‌خته‌وه‌، كه‌ ده‌ترسا وڵات به‌ره‌و مایه‌ پوچ به‌رێت و ئه‌وه‌ش به‌ ئامانجی پێكهینانی حكومه‌تێكی بنكه‌ فراوان.
2012: ئه‌مینداریه‌تی گشتی ئه‌نجومه‌نی نیشتمانی سوریی (جۆرج سه‌برا)ی هه‌ڵبژارد بۆ سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ له‌ دوای (عه‌بدولباست سیدا).

له‌دایكبوون:
1818: ئیڤان تورگینیڤ، ئه‌دیبی روسی.
1841: مه‌لیك ئیدواردی حه‌وته‌م، مه‌لیكی شانشینی یه‌كگرتوو.
1877: محه‌مه‌د ئیقباڵ، شاعیر و فه‌یله‌سوفی ئیسلامی پاكستانی.
1884: هرمان رورشاخ، پزیشكی ده‌روونی سویسری و زانا له‌ پێوه‌ره‌ ده‌روونیه‌كاندا.
1897: رونالد نوریش، زانای كیمیای به‌ریتانی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی كیمیای ساڵی 1967ز.
1910: ئه‌بو سعود ئیبیاری، دانه‌ری میسری.
1918: سبیرو ئه‌غنیو، سیاسه‌تمه‌داری ئه‌مریكی.
1929: ئیمیری كیرتیش، رۆماننوسی هه‌نگاری و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی ئه‌ده‌بی ساڵی 2002ز.
1933: حه‌مدی ئه‌حمه‌د، ئه‌كته‌ری میسری.
1936: بوب گراهام، سیاسه‌تمه‌داری ئه‌مریكی.
1944: هربرت فیمه‌ر، یاریزانی تۆپی پێی ئه‌ڵمانی.
1948: لویس فیلیپ سكۆلاری، راهێنه‌ری تۆپی پێی به‌ڕازیلی.
1960: ئه‌ندریاس بریمه‌، یاریزان و راهێنه‌ری تۆپی پێی ئه‌ڵمانی.
1972: ئیریك دین، ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.
1973: زیسیس فریزاس، یاریزانی تۆپی پێی یۆنانی.
1974: ئیاد نه‌سار، ئه‌كته‌ری ئه‌رده‌نی.
1974: ئه‌بیساندرۆ لد بییرو، یاریزانی تۆپی پێ ئیتالی.
1974: جوفانا میدزوجورنو، ژنه‌ ئه‌كته‌ری ئیتالی.
1980: جایمس هاربه‌ر، یاریزانی تۆپی پێی ئینگلیزی.
1984: ده‌لتا جودرم، ژنه‌ گۆرانیبێژی ئوسترالی.
1985: باكاری سوماری، یاریزانی تۆپی پێی مالی.

وه‌فات:
1778: جوفانی باتیستا بیرانیزی، ته‌لارسازی ئه‌ڵمانی.
1937: رامزی ماكدونالد، سه‌ره‌ك وه‌زیرانی شانشینی یه‌كگرتوو.
1940: نیفیل چامبرلین، سه‌ره‌ك وه‌زیرانی شانشینی یه‌كگرتوو.
1952: حاییم فایتسمان، سه‌رۆكی ئیسرائیل.
1953: مه‌لیك عه‌بدولعه‌زیز ئال سعود، دامه‌زرێنه‌ری شانشینی عه‌ره‌بی سعودی.
1970: شارل دیگۆل، سه‌رۆكی فه‌ره‌نسه‌.
2001: حسێن ساڵح، ئه‌كته‌ر و ده‌رهێنه‌ری كوێتی.
2001: جیوفانی لیونی، سه‌رۆكی شه‌شه‌می ئیتالیا.
2004: ئیملین هیوز، یاریزان و راهێنه‌ری تۆپی پێی ئینگلیزی.
2005: ك.ر.نارایانان، سه‌رۆكی هیند.
2011: مه‌نسور مه‌نسور، ئه‌كته‌ر و ده‌رهێنه‌ری كوێتی.
2012: جابر قمیحه‌، شاعیر و ئه‌دیبی میسری.

جه‌ژن و بۆنه‌كان:
جه‌ژنی سه‌ره‌به‌خۆیی له‌ كه‌مبۆدیا.
رۆژی كه‌سایه‌تی ناودار (محه‌مه‌د ئیقباڵ) له‌ پاكستان.
رۆژی داهێنه‌ران له‌ ئه‌وروپا.


PUKmedia     ئا / حسێن هه‌ڵه‌بجه‌یی

‌