riklam

ئـه‌مــڕۆ لـه‌مـێژوودا

جیهان 08:09 AM - 2019-05-25
.

.

1085: كه‌وتنی تڵێتڵه‌ له‌سه‌ر ده‌ستی قشتاڵه‌كان، كه‌ ئه‌وه‌ سه‌ره‌تای كه‌وتنی ده‌سه‌ڵاتی ئیسڵامه‌تی بوو له‌ ئه‌نده‌لوس به‌دوای یه‌كدا، تا كۆتایی هات به‌ بوونی ئیسڵامی ئه‌ویش به‌ كه‌وتنی غه‌رناته‌ له‌ ساڵی 1492ز به‌رامبه‌ر 897ك.

1571: پاپای ڤاتیكان بیوسی پێنجه‌م په‌یماننامه‌ی به‌ست له‌گه‌ڵ مه‌لیكی ئیسپانیا كارلۆسی پێنجه‌م له‌گه‌ڵ چه‌ندین ده‌وڵه‌تی مه‌سیحی تردا بۆ دژایه‌تی ده‌وڵه‌تی عوسمانی و ئه‌وه‌ش رێكه‌وتنی سیانزه‌هه‌می مه‌سیحی بوو كه‌ له‌ ئه‌وروپاوه‌ ئاراسته‌ بكرێت دژ به‌ ده‌وڵه‌تی عوسمانی.

1805: ناپلیۆن پۆناپارت بوو به‌ مه‌لیكی ئیتالیا.

1810: راگه‌یاندنی سه‌ربه‌خۆیی ئه‌رجه‌نتین.

1846: ئه‌میر لوی ناپلیۆن رایكرد له‌ قه‌ڵای (هام) كه‌ به‌ندكرابوو تیایدا، و دوای ئه‌وه‌ بوو به‌ ئیمبراتۆر ناپلیۆنی سێهه‌م.

1882: هه‌ردوو قونسولچی شانشینی یه‌كگرتوو و فه‌ره‌نسه‌ به‌یاننامه‌یه‌كیان پێشكه‌ش كرد به‌ دورخستنه‌وی ئه‌حمه‌د عورابی له‌ میسر له‌گه‌ڵ مانه‌وه‌ی پله‌كه‌ی و شوێنه‌كه‌ی و ناردنی عه‌لی پاشا فه‌همی و عه‌بدولعال پاشا حیلمی بۆ گونده‌كان و ئه‌وه‌ش له‌ ساتی شۆڵاشی عورابیدا.

1909: هێزه‌كانی فه‌ره‌نسه‌ باشوری سودانیان داگیركرد.

1914: ئه‌نجومه‌نی گشتی به‌ریتانی حوكمی ناوخۆیی چه‌سپاند بۆ ئیرله‌نده‌.

1921: خۆپیشاندانی خوێناوی له‌ ئه‌سكه‌نده‌ریه‌ دوای وتاری سه‌عد زه‌غلول كه‌ زۆری له‌ وه‌زاره‌ت كرد (عه‌دلی یه‌كن) ده‌ست له‌كار بكێشیته‌وه‌.

1924: له‌ ئه‌نجامی بۆردومانكردنی شاری سلێمانی و هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ ڵایه‌ن هێزی ئاسمانی به‌ریتانیا 700 كه‌سی تیامابوو له‌ 20000 كه‌س به‌هۆی خه‌باتی گه‌لی كوردستان.

1925: ره‌زا خان بوو به‌ شای ئێران، و یه‌كه‌مین مه‌لیكی ده‌وڵه‌تی په‌هله‌وی بوو له‌ ئێران، كه‌ هه‌ستا به‌ كۆده‌تای سه‌ربازی له‌ ساڵی 1921ز و بوو به‌ وه‌زیری جه‌نگ و پاشان به‌ سه‌ره‌ك وه‌زیران پێش ئه‌وه‌ی خۆی بكات به‌ حوكمڵاان.

1926: بڵاوكردنه‌وه‌ی یه‌كه‌م ژماره‌ی گۆڤاری (زاری كرمانجی) له‌ ره‌واندز له‌ ڵایه‌ن م. حوسێن حوزنی موكریانی.

1926: ته‌واوبوونی جه‌نگی (الریف) له‌ مه‌غریب و خۆبه‌ده‌سته‌وه‌دانی سه‌ركرده‌كه‌ی (عه‌بدولكه‌ریم خه‌تابی) به‌ده‌ست هێزه‌كانی فه‌ره‌نسه‌وه‌.

1930: یه‌كه‌م ژماره‌ی (ریا تازه‌) له‌ یه‌ریڤانی كۆماری ئه‌رمینیای یه‌كیه‌تی سۆڤیه‌تی پێشوو ده‌رچوو.

1942: ئه‌ڵمانیا ده‌ستیكرد به‌ هێرشه‌كه‌ی بۆ سه‌ر ستالینگراد و قه‌وقاز له‌ میانی جه‌نگی دووه‌می جیهانی.

1946: ئه‌میر عه‌بدوڵا بوو به‌ مه‌لیكی ئیماره‌تی خۆرهه‌ڵاتی ئه‌رده‌ن دوای به‌یعه‌تدان وه‌ك مه‌لیك، و ناوی ئیماره‌ته‌كه‌ی گۆڵای بۆ شانشینی ئه‌رده‌نی هاشمی.

1957: جه‌ژنی سه‌ربه‌خۆیی ئوردن.

1961: سه‌رۆكی ئه‌مریكی (جۆن كینیدی) له‌ میانی كۆبوونه‌وه‌ی كۆنگرسدا رایگه‌یاند كه‌ تیمی مرۆیی بنێرێت بۆ سه‌ر مانگ.

1963: 30 ده‌وڵه‌تی ئه‌فریقی دامه‌زراندنی (رێكخراوی یه‌كیه‌تی ئه‌فریقیا) یان له‌ ئه‌دیس ئه‌بابا راگه‌یاند.

1969: جه‌عفه‌ر نومێری هه‌ستا به‌ كۆده‌تا و ناوینا (شۆڵاشی مایو) به‌سه‌ر حكومه‌ته‌كه‌ی محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د مه‌حجوب و ده‌سه‌ڵاتی سودانی گرته‌ ده‌ست.

1973: كه‌شتی ئاسمانی ئه‌مریكی ئه‌پۆلۆ كه‌ سێ سه‌رنشینی تێدا بوو لكان به‌ سكای ڵاب و به‌ ده‌وری زه‌ویدا سوڵاانه‌وه‌.

1979: ده‌سپێكی یه‌كه‌م رێكه‌وتن له‌ نێوان میسر و ئیسرائیل سه‌باره‌ت به‌ دروستكردنی ئۆتۆنۆمی فه‌له‌ستین له‌ به‌ره‌ی خۆرئاوا و هه‌رێمی غه‌ززه‌.

1979: ئیسرائیل كشایه‌وه‌ له‌ شاری (عه‌ریش) و گه‌ڵااندیه‌وه‌ بۆ میسر به‌ پێی رێكه‌وتنی كامب دیڤد.

1981: حاكمه‌كانی ئیمارات شێخ زاید كوڵای سوڵتان و به‌حره‌ین شێخ عیسای كوڵای سه‌لمان و سعودیه‌ مه‌لیك خالید كوڵای عه‌بدولعه‌زیز و عومان سوڵتان قابوسی كوڵای سه‌عید و قه‌ته‌ر شێخ خه‌لیفه‌ كوڵای حه‌مه‌د و كوێت شێخ جابر اڵاحمد دوای كۆبوونه‌وه‌كه‌یان له‌ ئه‌بو زه‌بی (ئه‌نجومه‌نی هاوكاری وڵاتانی كه‌نداوی عه‌ره‌بی)یان دامه‌زراند.

1983: هێزه‌كانی سوپای تورك هاتنه‌ ناو قوڵایی باشووری كوردستان به‌ قوڵی 30 كم به‌ درێژی سنووری دروستكراوی نێوان عێراق و ئێران.

1985: ئه‌میری ده‌وڵه‌تی كوێت دوچاری هه‌وڵێكی تیرۆركردن بویه‌وه‌.

1992: یاریزانی كاراتی سودانی (هاشم به‌دره‌دین) هێرشی كرده‌ سه‌ر حه‌سه‌ن تورابی له‌ (ئۆتاوا) له‌ كه‌نه‌دا.

1993: 12 فڵاۆكه‌ی جه‌نگی ئێران بۆمبارانی بنكه‌كانی موجاهیدینی خه‌لقیان كرد له‌ شارۆچكه‌ی جه‌له‌وڵا، كۆمه‌ڵێ خه‌ڵكی مه‌ده‌نی كورد پێوه‌بوون.

2000: سوپای ئیسرائیل كشانه‌وه‌ی خۆی كۆتایی پێهێنا له‌ باشووری لوبنان، ئه‌و كشانه‌وه‌یه‌ له‌ ئه‌نجامی په‌ستانی گه‌وره‌دا بوو كه‌ كاره‌ به‌رگریكاریه‌كانی لوبنانی دروستیان كرد بۆ سه‌ر سوپای ئیسرائیل و سوپای لوبنانی باشوور.

2000: كه‌مبۆدیا و UN  رێكه‌وتن له‌سه‌ر سازدانی دادگایه‌ك بۆ دادگاییكردنی فه‌رمانده‌كانی پێشووی خه‌میرۆش.

2004: 25-30/5 به‌ به‌شداری وه‌فدی رۆژنامه‌نوسانی كوردستان كۆنگره‌ی 21 ی فیدراسیۆنی نێوده‌وڵه‌تی رۆژنامه‌نوسان له‌ ئه‌سینا به‌ڵاێوه‌چوو.

2004: وه‌ستانی چاڵاكی جه‌نه‌راڵ جانیس كاربینسكی به‌رپرس له‌ به‌ندیخانه‌ی ئه‌بوغرێب له‌ كاركردن و ئه‌وه‌ش له‌ ئه‌نجامی رووداوه‌كانی ئه‌شكه‌نجه‌دان له‌و به‌ندیخانه‌دا.

2008: ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی لوبنانی سه‌ركرده‌ی سوپا میشال سلێمانیان هه‌ڵبژارد به‌ سه‌ركۆماری لوبنان دوای بۆشایی سه‌رۆكایه‌تی كه‌ شه‌ش مانگی خایاند له‌ كۆتایی هاتنی ویڵایه‌تی سه‌رۆكی پێشوو ئیمیل له‌حود و ئه‌وه‌ش بۆ راپه‌ڵااندنی رێكه‌وتننامه‌ی دۆحه‌.

2010: راگه‌یه‌نرا كه‌ 9 ملیۆن عێراقی له‌ ژێر هێڵی هه‌ژاریدا ده‌ژین.

2014: كۆتایی هاتنی خولی شه‌ست و حه‌وتی ڤیستیڤاڵی (كان)ی سینه‌مایی ساڵی 2014ز له‌ فه‌ره‌نسه‌.

 

له‌دایكبوون:

986: عه‌بدولره‌حمانی كوڵاآ عومه‌ری سوفی، ئه‌ندازیار و زانای فه‌له‌كناسی فارسی موسڵمان.

1713: جون ستوارت، سه‌ره‌ك وه‌زیرانی شاشنینی یه‌كگرتوو.

1803: رالف والدو ئیمرسۆن، فه‌یله‌سوفی ئه‌مریكی.

1865: جون رالیه‌ موت، مژده‌ده‌ری ئه‌مریكی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵا ئاشتی ساڵی 1946ز.

1865: بیته‌ر زیمن، زانای فیزیای هۆڵه‌ندی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی فیزیای ساڵی 1902ز.

1887: بادری بیو، قه‌دیسی ئیتالی.

1889: ئیگور سیكورسكی، فڵاۆكه‌وانی ئه‌مریكی به‌ نه‌ژاد روسی.

1892: جوزیف بروز تیتۆ، سه‌رۆكی یوگوسڵافیا.

1908: سیودور رویسك، شاعیری ئه‌مریكی.

1921: جاك چاینبرج، زانای فیزیای ئه‌مریكی/ئه‌ڵمانی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی فیزیای ساڵی 1988ز.

1939: ئیان ماكیلین، ئه‌كته‌ری ئینگلیزی.

1942: نادیه‌ شه‌مسه‌دین، ژنه‌ ئه‌كته‌ری میسری.

1948: كڵاوس ماینه‌، گۆرانیبێژی ئه‌ڵمانی له‌ تیپی سكوربینز.

1951: سوعاد حسێن، ژنه‌ ئه‌كته‌ر و راگه‌یاندكاری كوێتی.

1953: دانییل باساریڵا، یاریزانی تۆپی پێی ئه‌رجه‌نتینی.

1968: وه‌فا عامر، ژنه‌ ئه‌كته‌ری میسری.

1969: ئان هاش، ژنه‌ ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.

1972: ئه‌حڵام حه‌سه‌ن، ژنه‌ ئه‌كته‌ری كوێتی.

1976: سیلیان مورفی، ئه‌كته‌ری ئیرله‌ندی.

1979: كارلۆس بوكانیگرا، یاریزانی تۆپی پێی ئه‌مریكی.

1980: دیفید نافارو، یاریزانی تۆپی پێی ئیسپانی.

1982: دانییل براتین، یاریزانی تۆپی پێی نه‌رویجی.

1986: یوان غوفران، یاریزانی تۆپی پێی فه‌ره‌نسی.

1987: ناهید سوباعی، ژنه‌ ئه‌كته‌ری میسری.

 

وه‌فات:

1555: هنری دووه‌م، مه‌لیكی شانشینی نافارا.

1902: عائیشه‌ عیسمه‌ت ئیسماعیل پاشا، شاعیری ناسراوی عه‌ره‌ب و كورد و به‌ نه‌ژاد كورد، ناسراو به‌ خاتوو عائیشه‌ی ته‌یموری له‌ قاهیره‌ی پایته‌ختی میسر.

1983: مه‌لیك محه‌مه‌د ئیدریسی سنه‌وسی، مه‌لیكی شاشنینی لیبیا.

2007: حه‌مود عه‌بدوڵا الرقبه‌، جێگر و وه‌زیری كوێتی.

2008: فهد الدهمش، دادوه‌ری تۆپی پێی سعودی.

 

جه‌ژن و بۆنه‌كان:

رۆژی جیهانی هاوڵاێیه‌تی.

رۆژی ئه‌فریقیا.

رۆژی نیشتمانی له‌ ئه‌رده‌ن.

رۆژی نیشتمانی له‌ ئه‌رجه‌نتین.

رۆژی رزگاریخوازی و به‌رگری له‌ لوبنان.

 

PUKmedia ئا/حسێن هه‌ڵه‌بجه‌یی

ئەمانەش ببینە

زۆرترین خوێنراو

هەواڵەکان دەنێرین بۆ مۆبایلەکانتان

ئەپڵیکەیشنی

app دابەزێنە

Play store app store app
The News In Your Pocket