ئه‌مڕۆ له‌مێژوودا

.

1040: سوڵتانی سه‌لجوقی (تگرل به‌گ) سه‌ركه‌وت به‌سه‌ر سوپای ده‌وڵه‌تی غه‌زنه‌وی له‌شه‌ڕی (داندقان) و ده‌ستیگرت به‌سه‌ر خوراسان و غه‌زنه‌ویه‌كانی ناچار كرد دان به‌ده‌وڵه‌تی سه‌لجوقیدا بنێن وه‌ك گه‌وره‌ترین و به‌هێزترین ده‌وڵه‌ت له‌ناوچه‌كه‌دا.

1524: تهماسبی یه‌كه‌م له‌سه‌ر عه‌رشی ده‌وڵه‌تی سه‌فه‌وی دانیشت له‌ دوای باوكیه‌وه‌ شا ئیسماعیلی یه‌كه‌م.

1533: راگه‌یاندنی به‌تاڵبوونه‌وه‌ی هاوسه‌رگیری كاترین ئه‌راگۆن له‌هنری هه‌شته‌م مه‌لیكی ئینگلته‌ره‌.

1911: سه‌رۆك ویلیام هوارد تافت كتێبخانه‌ی گشتی نیویۆركی كرده‌وه‌ كه‌ گه‌وره‌ترین بینای خارا (مه‌ڕمه‌ڕ) بوو.

1915: ئیتاڵیا جه‌نگی راگه‌یاند دژ به‌ ئه‌ڵمانیا و چووه‌ پاڵ هاوپه‌یمانان و ئه‌وه‌ش دوای ئه‌وه‌ی ئیمبراتۆریه‌تی نه‌مساوی مه‌جه‌ری جه‌نگی راگه‌یاند دژ به‌م له‌میانی جه‌نگی یه‌كه‌می جیهانی.

1918: كۆستاریكا جه‌نگی راگه‌یاند دژ به‌ئه‌ڵمانیا و ئه‌وه‌ش له‌میانی جه‌نگی یه‌كه‌می جیهانی.

1919: محه‌مه‌د خانی دزڵی به‌خۆی و 300 چه‌كدار گه‌شته‌ شاخی گۆیژه‌ و شاری سلێمانی به‌ ته‌واوی رزگاركرد.

1919: راپه‌ڕینی شێخ مه‌حمود به‌رپابوو كه‌چه‌ندین ناوچه‌ی گرته‌وه‌ دژ به‌داگیركردن و بووه‌ هۆی كوژرانی چه‌ندین سه‌ربازی به‌ریتانی و تێكشكانی چوار زریپۆش و سوتانی 19 ئۆتۆمبێل و له‌هه‌مان كاتدا ئاڵای كوردستانی به‌رزكرده‌وه‌.

1920: سه‌ره‌تای ئینتیدابی فه‌ره‌نسی بۆ سه‌ر سوریا.

1926: راگه‌یاندنی دروستبوونی كۆماری لوبنانی و ئه‌وه‌ش دوای داننانی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران به‌ ده‌ستوردا.

1937: توركیا رۆژنامه‌ی (سۆن ته‌له‌گراف)ی داخست له‌ئه‌سته‌نبوڵ به‌هۆی ناڕه‌زایی بابه‌ته‌ بڵاوكراوه‌كان تیایدا.

1949: راگه‌یاندنی دروستبوونی كۆماری ئه‌ڵمانیای فیدراڵ.

1960: سه‌ره‌ك وه‌زیرانی ئیسرائیل دافید كوڕی گۆریۆن رایگه‌یاند كه‌ كه‌سایه‌تی نازی ئه‌دۆلف ئیخمان ده‌ستگیركراوه‌.

1967: سه‌رۆكی میسری جه‌مال عه‌بدولناسر رایگه‌یاند كه‌ كه‌نداوی عه‌قه‌به‌ داخرا به‌ رووی ده‌ریاوانه‌ ئیسرائیلیه‌كاندا و ئه‌و داخستنه‌ش بووه‌ هۆی سه‌رهه‌ڵدانی جه‌نگی 1967ز.

1970: ده‌رچوونی یه‌كه‌م ژماره‌ی گۆڤاری هه‌ولێر.

1989: ده‌ستپێكی كاره‌كانی كۆنگره‌ی حه‌ڤده‌هه‌می لوتكه‌ی عه‌ره‌بی له‌ (دارولبه‌یزا)  كه‌ بۆ یه‌كه‌م جار میسر ئاماده‌بوو.

1997: محه‌مه‌د خاته‌می له‌هه‌ڵبژاردنی سه‌رتاسه‌ریدا بوو به‌ سه‌ركۆماری ئێران.

2001: بردنه‌وه‌ی یانه‌ی (بایرن میونیخ)ی ئه‌ڵمانی له‌خولی پاڵه‌وانای ئه‌وروپا بۆ جاری چواره‌م  به‌ بردنه‌وه‌ی له‌ یانه‌ی فالنسیای ئیسپانی به‌ لێدانی په‌نارتی.

2003: پۆل بریمه‌ری به‌ڕێوه‌به‌ری كارگێڕی مه‌ده‌نی له‌عیراق له‌به‌یاننامه‌یه‌كدا داموده‌زگای سیخوڕی و سه‌ربازی عیراقی هه‌ڵوه‌شانده‌وه‌.

2004: به‌ به‌شداری 800 پارێزه‌ر كۆنگره‌ی یه‌كگرتنه‌وه‌ی پارێزه‌رانی كوردستان له‌ هه‌ولێر سازكرا.

2007: بۆردومانی بناری قه‌ندیل له‌لایه‌ن هێزه‌كانی ئێرانه‌وه‌.

2009: راگه‌یاندنی خۆكوشتنه‌وه‌ی سه‌رۆكی پێشووی كۆریای باشوور (روه‌ مو هیون).

2009: گۆڤاری (دیل شبیگل)ی ئه‌ڵمانی راپۆرتێكی بڵاوكرده‌وه‌ كه‌ به‌ڵگه‌ هه‌یه‌ له‌سه‌ر تێوه‌گلانی (حیزبوڵا) له‌تاوانی تیرۆركردنی سه‌ره‌ك وه‌زیرانی پێشوی لوبنانی ره‌فیق حه‌ریری.

2010: یه‌كه‌مین كۆنفرانسی كوردو دادگای تاوانی نێوده‌وڵه‌تی به‌ڕێوه‌چوو.

2012: ده‌سپێكی پرۆسه‌ی ده‌نگدان له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی سه‌رۆكایه‌تی میسری، كه‌ یه‌كه‌مین هه‌ڵبژاردن بوو دوای شۆڕشی 25ی ینایه‌ر و كه‌وتنی رژێمی محه‌مه‌د حوسنی موباره‌ك.

822: عه‌بدولره‌حمانی كوڕی محه‌مه‌دی كوڕی عه‌بدوڵڵا حوكمی گرته‌ ده‌ست له‌ئه‌نده‌لوس، دوای وه‌فاتی باپیری ئه‌میر عه‌بدوڵای كوڕی محه‌مه‌دی كوڕی عه‌بدولره‌حمان.

له‌دایكبوون..

1707: كارولۆس لینیۆس، زانای سویدی له‌ رووه‌ك زانیدا.

1891: بار لاگركفیست، ئه‌دیبی سویسری و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی ئه‌ده‌بی ساڵی 1951ز.

1892: بیچیچی، یاریزانی تۆپی پێی ئیسپانی.

1908: جۆن باردین، زانای فیزیای ئه‌مریكی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی فیزیای ساڵی 1956ز و ساڵی 1972ز.

1910: سكاتمان كروزرس، ئه‌كته‌ر و مۆسیقاری ئه‌مریكی.

1917: ئیدوارد نورتون لورنتز، زانای بیركاری و ره‌سه‌دی ئاسمانی ئه‌مریكی.

1925: جوشوا لیدربرگ، پزیشكی ئه‌مریكی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی پزیشكی ساڵی 1958ز.

1949: ئالان گارسیا، سه‌رۆكی بیرۆ.

1965: مانویل سانشێز، یاریزانی تۆپی پێی ئیسپانی.

1969: شیخ ته‌لال فه‌هد سوباح، سه‌رۆكی یه‌كیه‌تی كوێتی  تۆپی پێ.

1974: جیول، ژنه‌ گۆرانیبێژی ئه‌مریكی.

1976: ریكاردینهۆ، یاریزانی تۆپی پێی به‌ڕازیلی.

1980: سیوفانیس گیكاس، یاریزانی تۆپی پێی یۆنانی.

1988: محه‌مه‌د ره‌مه‌زان، ئه‌كته‌ری میسری.

وه‌فات..

1333: هوجو تاكاتوكی، حاكمی یابان.

1498: سافونارولا، حاكمی فلۆره‌نسا.

1524: ئیسماعیل سه‌فه‌وی، شای ئێران و دامه‌زرێنه‌ری ده‌وڵه‌تی سه‌فه‌وی.

1701: ویلیام كید، دزی ده‌ریایی ئوسكوتله‌ندی.

1857: ئۆگه‌ستین لوی كوشی، زانای بیركاری فه‌ره‌نسی.

1868: كیت كارسون، كه‌شافه‌ی ئه‌مریكی.

1906: هنریك ئیبسن، شانۆنوسی نه‌رویجی.

1945: هاینریش هیمله‌ر، وه‌زیری ئاسایش و هێزه‌ تایبه‌ته‌كانی ئه‌ڵمانیای نازی.

1989: له‌تیف لوتفی، شاعیری ناسراوی كورد له‌شاری كه‌ركوك، ساڵی 1905ز له‌گوندی (په‌لكانه‌)ی ناوچه‌ی (قه‌ره‌حه‌سه‌ن) له‌ پارێزگای كه‌ركوك له‌دایك بووه‌.

1992: نه‌سره‌وی، هۆزانه‌وان له‌كه‌ركوك، كه‌ ناوی محه‌مه‌د كه‌ریم قادره‌.

1993: زه‌ینه‌ب سدقی، ژنه‌ ئه‌كته‌ری میسری.

1997: عه‌بدوڵا خریبت، ئه‌كته‌ر و شانۆكار و ده‌رهێنه‌ری كوێتی.

2005: عه‌بدولعه‌زیز حه‌مه‌د سه‌قه‌ر، سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی ئوممه‌ی كوێتی.

2009: روه‌ مو هیون، سه‌رۆكی كۆریای باشوور.

جه‌ژن و بۆنه‌كان..

رۆژی جیهانی كیسه‌ڵ.

PUKmedia ئا/ حسێن هه‌ڵه‌بجه‌یی

‌