هەڵبژاردن لە كوردستان.. یەكەم ئەزموونی دیموكراسی
ریپۆرتاژ 05:06 PM - 2019-05-07.
لەچەند رۆژی داهاتوودا هەرێمی كوردستان یادی ئەنجامدانی یەكەم هەڵبژاردنی دیموكراسی و ئازاد بۆ پێكهێنانی پەرلەمانی كوردستان دەكاتەوە، كە لە 19-5-1992 ئەنجامدرا، لەوكاتەشەوە تا ئێستا لە هەریەك لە ساڵەكانی (1992-2005-2009-2013-2018) پێنج هەڵبژاردن بۆ نوێكردنەوەی پەرلەمان ئەنجامدراوە.
پەرلەمانی كوردستان بۆچی دامەزراوە؟
سەرەتا پەرلەمانی كوردستان بە دوو مەبەستی گرێدراوی یەكتر دامەزرا كە تا ئێستاش هەمان بایەخی هەیە.
یەكەم: دامەزراندن و دروستبوونی قەوارەیەكی نەتەوەیی دوای خەبات و تێكۆشانی گەلی كورد بەدرێژایی سەدەی بیستەم، بۆ بەدەستهێنانی مافە نەتەوەییەكانی، بەمانایەكی دیكە پەرلەمان بەرجەستەكەری دەستكەوتەكانی ئەو خەباتە نەتەوەییەیە.
دووەم: پەرلەمانی كوردستان سەكۆی نوێنەرایەتی هاووڵاتییە لە پرۆسەی سیاسیدا. ئەمەش مانای هەوڵدانی كورد بۆ بەرقەراركردنی كۆمەڵگەیەكی هاوچەرخ، لەسەر بنەمای مافەكانی هاووڵاتی و دیموكراسی دەدات.
كەواتە، پەرلەمانی كوردستان لەلایەك چارەنووسی گەلی كوردستان لەڕووی مافە بەكۆمەڵە نەتەوەییەكانەوە دیاری دەكات و لەلایەكی دیكەش نوێنەر و دابینكەری مافی تاكەكانی كۆمەڵگای كوردستانە.
یەكەم پرۆسەی هەڵبژاردن
یەكەمین ئەزموونی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بەشێوەیەكی دیموكراسی بەپێی یاسای ژمارە (1)ی بەرەی كوردستانی لە 19\5\1992 بەسەرپەرشتی و چاودێری نوێنەرانی چەندین رێكخراوی بیانی لەبواری مافی مرۆڤ و دیموكراسی و ئەندامانی پەرلەمانی وڵاتانی ئەوروپا و رۆژنامەنووسانی بیانی كرا، كە (967.229) دەنگدەر بەشدارییان تێدا كرد.
دووەم پرۆسەی هەڵبژاردن
لە رۆژی 30 /1/ 2005 خولی دووەمی هەڵبژاردنەكانی پەرلەمانی كوردستان ئەنجامدرا، كە هاوكاتی هەڵبژاردنەكانی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق و هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان بوو تێیدا 1.753.919 كەس بەشدارییان كرد.
ئەمەش یەكەمین هەڵبژاردنی گشتی بوو دوای روخانی رژێمی سەدام لە كوردستان و عیراق ئەنجام بدرێت.
لەو هەڵبژاردنەدا دانیشتووانی كوردستان جیا لە دانیشتوانی ناوچەكانی دیكەی عیراق، لەیەككاتدا دەنگیان بۆ هەڵبژاردنی سێ ئەنجومەنی جیاوازدا، كە بریتی بوون لە(ئەنجومەنی نیشتمانی كوردستان- عیراق لە سنووری پارێزگاكانی سلێمانی و هەولێر و دهۆك - ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق - ئەنجوومەنی پارێزگاكان)
سێیەم پرۆسەی هەڵبژاردن
رۆژی 25/7/2009 هەڵبژاردنی خولی سێیەمی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بەئامادەبوونی چەندین چاودێری نێودەوڵەتی و بیانی وعەرەبی و ناوخۆیی بەڕێوەچوو.
لەو هەڵبژاردنەدا نەخشەی سیاسی پەرلەمانی كوردستان گۆڕانكاری بەسەرداهات، بەشێوەیەك كە بۆیەكەمجار لەناو پەرلەماندا، لانی كەم چوار هێزی سەرەكی هەبوون، نەك دووهێز وەك لە خولی یەكەم و دووەمدا تێبینی دەكرا كە یەكێتی پارتی بوون.
چوارەم پرۆسەی هەڵبژاردن
رۆژی 21/9/2013 پرۆسەی هەڵبژاردنی خولی چوارەمی پەرلەمانی كوردستان بەسیستمی نیمچەكراوە بەڕێوەچوو.
پێنجەم پرۆسەی هەڵبژاردن
رۆژی 30-9-2018 پرۆسەی دەنگدانی گشتی بۆ هەڵبژاردنی خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان لە پارێزگاكانی سلێمانی و هەولێر و دهۆك و هەڵەبجە بەڕێوەچوو.
لەو پرۆسەیەدا 2 ملیۆن و 914 هەزارو 572 كەس لە هەموو هەرێمی كوردستان مافی دەنگدانیان هەبوو، واتە لە هەر چوار پارێزگاكەی هەرێمی كوردستان (هەولێر، سلێمانی، دهۆك، هەڵەبجە).
بەپێی خشتەیەكی فەرمانگەی داتای كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردن و راپرسی هەرێمیش ژمارەی بنكەو ژمارەی دەنگدەران و وێستگەكان لەشارەكانی هەرێمی كوردستان بەم شێوەیە دابەشبوبوون:
1- هەولێر 499 بنكەی دەنگدان ئامادەكراون كە 2 هەزارو 142 وێستگەی دەنگدانیان لە خۆگرتووەو (ملیۆنێك و 36 هەزاو 419) كەس مافی دەنگدانیان هەیە.
2- لە سلێمانی 476 بنكەی دەنگدان ئامادەكراون كە 2 هەزارو 306 وێستگەی دەنگدانیان لە خۆگرتووەو (ملیۆنێك و 134 هەزارو 760) كەس مافی دەنگدانیان هەیە.
3- لە دهۆك 257 بنكەی دەنگدان ئامادەكراون كە هەزارو 361 وێستگەی دەنگدانیان لە خۆگرتووەو (677هەزارو 797)كەس مافی دەنگدانیان هەیە.
4- لە هەڵەبجە 28 بنكەی دەنگدان ئامادەكراون كە 132 وێستگەی دەنگدانیان لە خۆگرتووەو (66 هەزارو 16) كەس مافی دەنگدانیان هەیە.
دوای ئەنجامدانی پێنجەم پرۆسەی هەڵبژاردنیش لە ئێستادا لایەنە سیاسییەكانی هەرێم گەیشتوونەتە رێككەوتن و چاوەڕواندەكرێت بەم نزیكانە كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان پێبكبهێنن.
PUKmedia ئا/تاژاو محەمەد
هەواڵی زیاتر
-
وەفدێکی نەتەوەیەکگرتووەکان سەردانی نوسینگەی سلێمانی جێگری سەرۆک وەزیرانی کرد
05:41 PM - 2024-03-28 -
وادەی پێشکەشکردنی ناوی کاندیدان بۆ پەرلەمانی کوردستان درێژکرایەوە
11:57 AM - 2024-03-28 -
خاتوو شاناز بۆ خانمانی راگەیاندنکار: جیاوازیتان ناکەم و سەرکەوتنی هەمووتانم دەوێت
11:58 PM - 2024-03-27 -
مهڵبهندی دیراساتی یهكێتی تواناسازی حزبی بۆ خوێندنی باڵا دهستپێكرد
05:26 PM - 2024-03-27
ئەمانەش ببینە
سەرۆک بافڵ و سێرگی لاڤرۆڤ: پەیوەندییەکان پەرەیان پێبدرێت
08:34 PM - 2024-03-28
سەرۆککۆمار بۆ وەزیری دارایی: پەلەبکرێت لەخەرجکردنی مووچەی هەرێم
03:46 PM - 2024-03-28
وتهبێژی یهكێتی: خۆمان و لیست و ناوی كاندیدمان بۆ ههڵبژاردن ئامادهكردوه
12:56 PM - 2024-03-28
یەکێتی و حزبی شیوعی چین تەئکید لەپتەوکردنی پەیوەندییەکانیان دەکەنەوە
10:17 PM - 2024-03-27
زۆرترین خوێنراو
-
سەرۆک بافڵ و سێرگی لاڤرۆڤ: پەیوەندییەکان پەرەیان پێبدرێت
کوردستان 08:34 PM - 2024-03-28 -
وەفدێکی نەتەوەیەکگرتووەکان سەردانی نوسینگەی سلێمانی جێگری سەرۆک وەزیرانی کرد
کوردستان 05:41 PM - 2024-03-28 -
سێ (D) یەکەی مام
بیروڕا 04:57 PM - 2024-03-28 -
سەرۆککۆمار بۆ وەزیری دارایی: پەلەبکرێت لەخەرجکردنی مووچەی هەرێم
کوردستان 03:46 PM - 2024-03-28 -
پرسەنامەی قوباد تاڵەبانی بۆ خانەوادەی ئەحمەد خدر
پرسەنامە 03:03 PM - 2024-03-28 -
وتهبێژی یهكێتی: خۆمان و لیست و ناوی كاندیدمان بۆ ههڵبژاردن ئامادهكردوه
کوردستان 12:56 PM - 2024-03-28 -
وادەی پێشکەشکردنی ناوی کاندیدان بۆ پەرلەمانی کوردستان درێژکرایەوە
کوردستان 11:57 AM - 2024-03-28 -
یەکێتی و رەوتی حیکمە دوا پێشهاتەکان تاوتوێ دەکەن
ی ن ک 10:21 AM - 2024-03-28