ئەمڕۆ لەمێژوودا

.

15 ئەبریل

رووداوەكان:

1452: لەدایك بوونی خاتوو (كاترینا)ی هونەرمەند و نیگاركێشی سەدەكانی ناوەڕاست.
1517: لەسێدارەدانی (سوڵتان تۆمان بای) دوا سوڵتانی دەوڵەتی مەملوكی، ئەوەش بووە هۆی كۆتایی هێنان بە سەردەمی مەملوكی و سەرەتای شوێنكەوتنی میسر بۆ دەوڵەتی عوسمانی.
1598: پاش هەشت شەڕی دژوار لەنێوان هەردوو مەزهەبی كاسۆلیك و پڕۆتستانتی مەسیحی پەیمانێك مۆركرا.
1642: لەدایكبوونی سوڵتانی عوسمانی سوڵتان (خانی دووەم كوڕی سوڵتان ئیبراهیمی یەكەم).
1865: تیرۆركردنی سەرۆكی ئەمریكی (ئەبراهام لینكۆلن) بە فیشەك لە لایەن جون ولكس یوت لە شانۆی نورد لە واشنتۆن كە لەگەڵ ژنەكەیدا تەماشای نمایشی شانۆگەری (مامە ئەمریكیەكە)ی دەكرد.
1925: دەوڵەتی توركیا لە شاری (بەتلیس) چوار سەركردەی كوردی لەسێدارەدا و لە هەمان كاتدا شێخ سەعید دەستگیركرا.
1929: كردنەوەی یەكەمین بازاڕی بازاڕگە لە وێستگەیەكی شەمەندەفەردا كە ئەویش بنكەی بازاڕگەری هانكیو بوو لە وێستگەی ئومیدا لە ئۆساكا لە یابان.
1955: كردنەوەی یەكەم چێشتخانە لە زنجیرە چێشتخانەكانی (ماكدونالدز) بۆ ژەمە خێراكان لە (ئیلنوی) لە ویلایەتە یەكگرتووەكان.
1958: بەستنی كۆنگرەی ئەكرا كە بەسترا لەسەر بنچینەی هەوڵەكانی سەرۆكی غانا (كوامی نكرۆما) و ئەو كۆنگرەیە دادەنرێت بە خاڵی سەرەتای یەكبوونی ئەفریقی.
1959: گرێدانی یەكەم كۆنگرەی گشتی كۆمەڵەی جوتیاران لە عێراق كە پێكهاتبوو لەلایەن پارتی كۆمۆنیست و لایەنە دیموكراتی و نیشتمانی و نەتەوەییەكانەوە لە پێكهاتەی گەلانی ئێراق.
1961: سەرەتای هێرشی ئەمریكی بۆ سەر فڕۆكەخانەكانی كۆبا و ناوچەكانی هاڤانا  لە میانی شەڕی كەنداوی بەرازەكان.
1975: دۆزینەوەی 2874 دومایكۆ كە یەكێكە لە هەسارۆكەكانی سەر بە پشتێنی هەسارۆكە سەرەكیەكان.
1976: هەڵبژاردەی تۆپی پێی كوێت پاڵەوانێتی جامی چوارەمی كەنداوی بەدەستهێنا كە لە وڵاتی قەتەر ئەنجامدرابوو.
1982: راپەڕاندنی فەرمانی لەسێدارەدانی خالید ئیسلامبولی و پێنج لە یارمەتیدەرەكانی بە تۆمەتی تیرۆركردنی سەرۆكی میسر محەمەد ئەنوەر سادات.
1983: كردنەوەی (دیزنی لاند) لە شاری تۆكیۆ لە ژێر ناوی تۆكیۆ دیزنی لاند.
1986: بۆردومانی ئەمریكا بۆ سەر هەردوو شاری تەرابلوس و بنغازی لە لیبیا.
1987: هێرشی كیمیابارانی دەوڵەتی عێراق بۆ سەر گوندی شێخ وەسان كە بووە هۆی شەهید بوونی دەیان كەس كە 26 ئافرەت و 55 منداڵی تێدابوو.
1989: سەرەتای خۆپیشاندانی خوێندكارە چینیەكان لە گۆڕەپانی (تیانانمن) و ئەوەش بۆ داواكاری چاكسازی و دیموكراتی.
1992: پیادەكردنی بڕیاری (UN) سەبارەت بە سازدانی لیبیا بە هۆی كێشەی (لۆكەربی).
1994: بەرزترین ئاستی هەڵایسانی ئابووری لەهەرێمی كوردستاندا: برنج:25دینار، ڕۆن:60دینار، شەكر:33دینار، تایت:60دینار، گۆشت:110دینار.
2002: دەسەڵاتدارانی ئیسرائیلی (مەروان بەرعەسی)یان دەستگیركرد.
2002: كەوتنە خوارەوەی فڕۆكەیەكی نەفەر هەڵگری چینی لە نزیك شاری (بوسان)ی كۆری و گیان لەدەستدانی هەموو سەرنشینەكانی.
2003: یەكەم كۆبوونەوەی لایەنە سیاسیەكانی عیراق لە ناسریە.
2007: دەستگیركردنی 64پەنابەری نایاسایی كورد لە ئیتاڵیا.
2008: دووبارە هەڵبژاردنی (سیلڤیۆ بێرلسكۆنی) وەك سەرەك وەزیران لە ئیتاڵیا بۆ سێیەمین جار پاش سەركەوتنێكی گەورە لە هەڵبژاردنە گشتیەكاندا.
2008: مەرزی سنوری حاجی ئۆمەران بە فەڕمی لەلایەن حكومەتی فیدرالڕ و ئێرانەوە ناسێنرا.
2010: بایز تاڵەبانی وەزیری دارایی و ئابووری حكومەتی هەرێمی كوردستان:63%ی بودجەی ساڵی 2010ی هەرێم بۆ موچەی فەرمانبەرانە.
2010: سەرۆكی قەرقیزیای لابراو (قوربان بیك باقایف) دەستی لە پۆستەكەی كێشایە و رۆشت بۆ كازاخستان.
2013: تەقینەوەی ماراسۆن پۆستن مینی چینراو كە بووە هۆی كوژارنی 3 كەس و برینداربوونی 100 كەسی تر.
2013: كەوتنە خوارەوەی وابلی نایزك لە ناوچەی ئۆرالی روسیا كە زیاتر لە 1200 بریندار بوون.
2014: دانانی فەریقی یەكەم یوسف ئیدریسی بە سەرۆكی دەزگاری هەواڵگیری سعودی لە دوای ئەمیر (بەندەر بن سوڵتان).

لەدایكبوون:

1452: لیوناردۆ داڤنشی، نیگاركێشی ئیتالی و یەكێك لە هونەرمەندانی سەردەمی رێنیسانس.
1489: سینان ئاغا، تەلارسازی عوسمانی.
1642: سوڵتان سلێمانی دووەم، سوڵتانی عوسمانی.
1707: لیونهارد ئویلەر، زانای بیركاری سویسری.
1839: یەعقوب سنوع، یەكیكَ لە پیشەنگانی شانۆی میسری و رۆژنامەی گاڵتەئامێزی میسری.
1858: ئیمل دوركایم، فەیلەسوف و كۆمەڵناسی فەرەنسی.
1874: یوهانس شتارك، زانای فیزیای ئەڵمانی و وەرگری خەڵاتی نۆبڵی فیزیای ساڵی 1919ز.
1892: محەمەد قەسەبجی، ئاوازدانەری میسری.
1894: نیكیتا خرۆشۆف، سەرۆكی یەكیەتی سۆڤیەت.
1895: زەینەب سدقی، ژنە ئەكتەری میسری.
1896: نیكۆلای سیمیونوف، زانای كیمیای روسی و وەرگری خەڵاتی نۆبڵی كیمیای ساڵی 1956ز.
1905: عەبدولفەتاح قەسری، ئەكتەری میسری.
1907: نیكۆلاس تینبرگن، زانای رەفتاری ئاژەڵان و زانای باڵندەی هۆڵەندی و وەرگری خەڵاتی نۆبڵی پزیشكی ساڵی 1973ز.
1910: ئەمینە رزق، ژنە ئەكتەری میسری.
1911: شێخ محەمەد متوەلی شەعراوی، پیاوی ئاینی میسری.
1912: كیم ئیل سونگ، سەرۆكی كۆریای باكور.
1920: ریچارد فون فایتسكر، سەرۆكی ئەڵمانیا.
1928: ئیمام موسا سەدر، دامەزرێنەری فەوجەكانی بەرگری لوبنانی- ئەمەل.
1931: تۆماس ترانسترومەر، شاعیری سویدی و وەرگری خەڵاتی نۆبڵی ئەدەبی ساڵی 2011ز.
1937: حسێن ساڵح، ئەكتەر و دەرهێنەری كوێتی.
1937: خەیریە ئەحمەد، ژنە ئەكتەری میسری.
1938: كلاودیا كاردینالی، ژنە ئەكتەری ئیتالی.
1942: گینادی لوگوفیت، یاریزانی تۆپی پێی سۆڤیەتی.
1945: كازم قەلاف، ئەكتەر و دەرهێنەری كوێتی.
1948: مایكل كامن، مۆسیقاری ئەمریكی.
1950: جوزیان بالاسكو، ژنە دەرهێنەری فەرەنسی.
1950: عەبدولرەحمان بن حەمەد عەتیە، ئەمینداری گشتی ئەنجومەنی هاوكاری وڵاتانی كەنداوی عەرەبی.
1959: ئیما تۆمسۆن، ژنە ئەكتەری ئینگلیزی.
1959: تۆماس ف. ویلسن، ئەكتەری ئەمریكی.
1960: ئەمیر فیلیپ، وەلی عەهدی بەلجیكا.
1961: كارول گریدەر، ژنە زانای ئەمریكی لە زانستی زیندەوەرە گەردیلەییەكاندا و وەرگری خەڵاتی نۆبڵی پزیشكی ساڵی 2009ز.
1972: ئیدوارد، ئەكتەری میسری.
1974: ئەیمەن بەهجەت قەمەر، ئاوازدانەری میسری.
1978: محەمەد نەجاتی، ئەكتەری میسری.
1978: ئوستن ئەربیس، زۆرانبازی ئەمریكی.
1979: ئانا تورف، ژنە ئەكتەری ئوسترالی.
1981: ئەندریس دالیساندرۆ، یاریزانی تۆپی پێی ئەرجەنتینی.
1982: ئەلبیرت رییرا، یاریزانی تۆپی پێی ئیسپانی.
1982: سیس روجن، ئەكتەری كەنەدی.
1986: توم هیتون، یاریزانی تۆپی پێی ئینگلیزی.
1990: ئیما واتسۆن، ژنە ئەكتەری ئینگلیزی.
1992: ناسانیل میندیز لاینگ، یاریزانی تۆپی پێی ئینگلیزی.

وەفات:

1517: تۆمان بای، سوڵتانی مەملوكی.
1765: میخائیل لۆمۆنۆسۆف، نوسەر و زانای روسی.
1865: ئەبراهام لینكۆلن، سەرۆكی شانزەهەمی ویلایەتە یەكگرتووەكان.
1888: ماسیو ئارنۆلد، شاعیری ئینگلیزی.
1889: باوكە دامیان، قەشە و مژدەدەری بەلجیكی.
1912: ئیدوارد جون سمیس، كەشتیەوانی كەشتی تایتانیك.
1921: مەحمود پاشای جاف، كەسایەتی ناسراوی عەشیرەتی جاف.
1925: جۆن سینگەر سارجنت، هونەرمەندی شێوەكاری ئەمەریكی، لە لەندەن، لەدایكبووی (12/1/1856)ە.
1927: گاستون لیرو، نوسەری فەرەنسی.
1980: جان بۆل سارتەر، نوسەر و فەیلەسوفی فەرەنسی و وەرگری خەڵاتی نۆبڵی ئەدەبی ساڵی 1964ز.
1982: خالید ئیسلامبولی، بكوژی سەرۆكی میسری (محەمەد ئەنوەر سادات).
1990: جریتا جاربو، ژنە ئەكتەری سویدی.
1998: بول بوت، سیاسەتمەدار و عەسكەرتاری كەمبۆدی.
2002: ئەنتوان ریمی، دەرهێنەر و بەرهەمهێنی لوبنانی.
2012: سەمیر سەعید، گۆڵچی تۆپی پێی كوێتی.

جەژن و بۆنەكان:

ڤێستیڤاڵی ئەریرانگ لە كۆریای باكور بۆ ئاهەنگی جەژنی لەدایكبوونی كیم ئیل سونگ.

PUKmedia