ئه‌مڕۆ له‌مێژوودا

جیهان 07:24 AM - 2018-10-15

15 ئۆكتۆبه‌ر

 

 رووداوه‌كان...

610: هه‌رقل ده‌سه‌ڵاتی ئیمبراتۆریه‌تی بێزه‌نتی گرته‌ده‌ست، دوای له‌سێداره‌دانی ئیمبراتۆر (قوقاس).

1909: یه‌كه‌م ژماره‌ی گۆڤاری ( شروقیه‌ت) به‌ فه‌ره‌نسی بڵاوكرایه‌وه‌ له‌ پاریس له‌ لایه‌ن ژه‌نه‌راڵ شه‌ریف پاشای خه‌ندان.

1912: ئه‌لفرید فاجنه‌ر توانی سه‌رله‌نوی بیردۆزی رامالینی كیشوه‌ریی داڕێژێته‌وه‌.

1913: ته‌یموری كوڕی فه‌یسه‌ڵ بوو به‌ سوڵتانی عه‌مان و مه‌سقه‌ت.

1918: بلقاسم نه‌كادی، سه‌ركه‌وت به‌سه‌ر فه‌ره‌نسیه‌كاندا له‌جه‌نگی به‌تحاْ. 

1946: هیرمان گورینگ ژه‌هری خواردو خۆی كوشته‌وه‌ پێش چه‌ند سه‌عاتێك له‌ راپه‌ڕاندنی فه‌رمانی له‌سێداره‌دانی له‌دادگای نۆرمبێرگ.

1950: سه‌ره‌تای چوونی هێزه‌كانی چین بۆ ناو خاكی كۆریه‌كان.

1955: دامه‌زراندنی یه‌كێتی ئێزگه‌كانی وڵاتانی عه‌ره‌بی.

1963: چوونه‌ده‌ره‌وه‌ی هێزه‌كانی فه‌ره‌نسا له‌ تونس.

1964: ته‌قاندنه‌وه‌ی یه‌كه‌مین بۆمبی ئه‌تۆمی چینی.

1969: تیرۆركردنی سه‌رۆكی سۆماڵ (عه‌بدول ره‌شید عه‌لی شارماركی).

1991: په‌رله‌مانی بۆسنه‌ و هه‌رسك سه‌ربه‌خۆیی خۆی راگه‌یاند به‌ جیابوونه‌وه‌ له‌ كۆماری یوگوسلافیا.

1991: تا 17/10 به‌ستنی كۆنگره‌ی راپه‌ڕینی یه‌كێیه‌تی نوسه‌رانی كورد له‌شه‌قلاوه‌ كه‌ 289 نوسه‌ری كورد و رێكخراو و پارته‌ سیاسیه‌كان به‌شداریان تێداكرد.

1993: سه‌رۆكی پێشووی ئه‌مریكا (فریدریك دیكاریك) و سه‌ركرده‌ی حزبی كۆنگره‌ی نیشتمانی ئه‌فریقی ( نیلسۆن ماندێللا) خه‌ڵاتی نۆبڵی ئاشتیان پی به‌خشرا به‌ هۆی رۆڵی گرنگیانه‌وه‌ له‌ پێناو نه‌هێشتنی بیری ره‌گه‌زپه‌رستی له‌ باشوری ئه‌فریقیا و جیهان.

1995: له‌عیراق ریفراندۆم كراو 7,5 ملیۆن هاووڵاتی عیراقی ده‌نگیاندا به‌ سه‌دام حسێن.

1997: كه‌شتی ئاسمانی (كاسبینی هویمنز) ی ئه‌مریكی به‌ره‌و ئاسمان كه‌وته‌ رێ له‌ دوای 7 ساڵ گه‌یشته‌ ئه‌ستێره‌ی زوحه‌ل و له‌و ماوه‌یه‌دا 3,5 ملیار كیلۆمه‌تری بڕی له‌ پێناو ئه‌نجامدانی كاره‌ داڕێژراوه‌كانی.

2003: هه‌ڵبژاردنی ئیلهام علییف، به‌ سه‌رۆكی ئازربایجان دوای باوكی (حه‌یده‌ر علییف) كه‌ نه‌خۆش بوو.

2004: سه‌ره‌تای په‌خشی كه‌ناڵی (ئه‌لره‌ئی)ی كوێتی و بوو به‌ یه‌كه‌مین كه‌ناڵی تایبه‌تی كوێت كه‌ له‌ كوێته‌وه‌ په‌خشبكرێت.

2008: وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی لوبنانی فه‌وزی سلوخ و وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی سوریا وه‌لید ئه‌لموعه‌لیم له‌ دیمه‌شق ده‌سپێكی په‌یوه‌ندی دیبلۆماتی هه‌ردوو وڵاتیان مۆركرد.

2012: حكومه‌تی فلیپین و به‌ره‌ی رزگاریخوازی مۆرۆ رێكه‌وتننامه‌یه‌كیان مۆركرد كه‌ له‌ ماوه‌ی 4 ساڵدا ئاشتی ته‌واوه‌تی به‌رقه‌رار بێت و ئۆتۆنۆمی بدرێت به‌ كه‌مایه‌تیه‌ موسڵمانه‌كان له‌ دوورگه‌ی (مندتناو) ی باشوری ئه‌و وڵاته‌.

 

له‌دایكبوون...

70پ.ز: ورگیلیۆس، شاعیری رۆمانی.

1608: ئیفانجیلستا تورشیللی، زانای فیزیای ئیتالی.

1784: مارشال تۆماس روبیر بیجۆ، عه‌سكه‌رتاری فه‌ره‌نسی.

1801: ره‌فاعه‌ ته‌هتاوی، بیریاری میسری.

1814: میخائیل لیرمنتۆف، ئه‌دیبی روسی.

1844: فریدریك نیچه‌، فه‌یله‌سوف و شاعیری ئه‌ڵمانی.

1878: بور رینۆ، سه‌ره‌ك وه‌زیرانی فه‌ره‌نسا.

1889: گۆته‌، فه‌یله‌سوفی ئه‌ڵمانی.

1894: موشیه‌ شاریت، سه‌ره‌ك وه‌زیرانی ئیسرائیل.

1915: ئیسحاق شامیر، سه‌ره‌ك وه‌زیرانی ئیسرائیل.

1916: فوئاد زاهیری، مۆسیقاری میسری.

1920: ماریۆ بوزو، رۆماننوسی ئه‌مریكی.

1926: میشیل فۆكۆ، فه‌یله‌سوف و نوسه‌رو روناكبیری فه‌ره‌نسی.

1931: حه‌سه‌ن حوسنی، ئه‌كته‌ری میسری.

1931: ئه‌بو به‌كر زه‌ینولوعابیدین عه‌بدول كه‌لام، سه‌رۆكی هیند.

1944: سالی باریشا، سه‌رۆكی ئه‌لبانیا.

1944: دافید تریمبل، سیاسه‌تمه‌داری ئیرله‌نده‌ی باكور و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی ئاشتی.

1947: ئه‌سمه‌هان تۆفیق، ژنه‌ ئه‌كته‌ری فه‌له‌ستینی.

1947: عه‌بدولره‌حمان سمیت، بانگخوازی ئیسلامی و خێرخوازی كوێتی.

1949: هادی جیار، ئه‌كته‌ری میسری.

1951: عه‌بدولمونعیم ئه‌بولفتوح، سیاسه‌تمه‌داری میسری.

1959: تاریق عه‌للام، ئه‌كته‌ر و بێژه‌ری میسری.

1961: جه‌مال ره‌دهان، ئه‌كته‌ری كوێتی.

1966: محێسن جه‌معان، یاریزانی تۆپی پێی سعودی.

1966: جۆرج كامبوس، یاریزانی تۆپی پێی مه‌كسیكی.

1968: نه‌شوا مسته‌فا، ژنه‌ ئه‌كته‌ری میسری.

1968: دیدییه‌ دیشامب، یاریزانی تۆپی پێی فه‌ره‌نسی.

1969: وه‌لید فه‌راج، راگه‌یاندكاری سعودی.

1971: ئه‌ندی كول، یاریزانی تۆپی پێی ئینگلیزی.

1973: ئه‌لفه‌ت عومه‌ر، ژنه‌ ئه‌كته‌ری میسری.

1975: بیته‌ر راسموسن، دادوه‌ری تۆپی پێی دانیماركی.

1975: گلین لیتل، یاریزانی تۆپی پێی ئینگلیزی.

1976: رامز ئه‌لئه‌سوه‌د، ئه‌كته‌ری سوری.

1977: دیفید تریزیگیه‌، یاریزانی تۆپی پێی فه‌ره‌نسی.

1978: باتریسیو ئوروتیا، یاریزانی تۆپی پێی ئیكوادۆری.

1979: فاتمه‌ عه‌بدولره‌حیم، ژنه‌ ئه‌كته‌ری به‌حره‌ینی.

1979: بول روبنسۆن، یاریزانی تۆپی پێی ئینگلیزی.

1979: ماریس فیرباكوفسكیس، یاریزانی تۆپی پێی لاتیفی.

1981: جه‌راح ئه‌لعه‌تیقی، یاریزانی تۆپی پێی كوێتی.

1981: ئیلینا دیمنتیفا، ژنه‌ یاریزانی تۆپی لێدانی روسی.

1981: سۆفیا مه‌ریخ، ژنه‌ گۆرانیبێژی مه‌غریبی.

1988: جه‌میله‌، ژنه‌ گۆرانیبێژی مه‌غریبی.

1988: مه‌سعود ئۆزێل، یاریزانی تۆپی پێی ئه‌ڵمانی.

 

وه‌فات...

412: پاپا سیوفیلس، پاپای ئه‌سكه‌نده‌ریه‌.

912: عه‌بدوڵڵا بن محه‌مه‌د بن عه‌بدول ره‌حمان، یه‌كێك له‌ خه‌لیفه‌كانی ئه‌مه‌وی له‌ ئه‌نده‌لوس.

1564: ئه‌ندریاس فیزالیۆس، پزیشكی نه‌شته‌رگه‌ری و زانای توێكاری فلیمنكی(به‌لجیكی).

1817: تادیوش كوسیوسكو، عه‌سكه‌رتاری پۆڵه‌ندی.

1934: ریمون بوانكاریه‌، سه‌رۆكی فه‌رنسه‌.

1945: بییر لافال، سه‌ره‌ك وه‌زیرانی فه‌ره‌نسه‌.

1946: هیرمان گورینگ، دامه‌زرێنه‌ری پۆلیسی نهێنی ئه‌ڵمانی/جیستابۆ.

1964: كول بورته‌ر، مۆسیقاری ئه‌مریكی.

1967: عه‌بدوڵلا فه‌زاله‌، گۆرانیبێژ و ئاوازدانه‌ر و شاعیری كوێتی.

1969: عه‌بدولره‌شید عه‌لی شارماركی، سه‌رۆكی سۆماڵ.

1987: رائید (تۆماس سانكارا) سه‌رۆكی بۆركینیا فاسۆی پێنجه‌م.

2000: كونراد بلوخ، زانای كیمیای زینده‌یی ئه‌مریكی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی پزیشكی ساڵی 1964ز.

2003: برترام بروكهاوس، زانای فیزیای كه‌نه‌دی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی فیزیای ساڵی 1994ز.

2010: شێخ مسته‌فا تریكی، پیاوی ئاینی لیبی.

2012: دورودوم سیهانوك، پاشای كه‌مبۆدیا.

 

جه‌ژن و بۆنه‌كان...

رۆژی جیهانی بۆ شۆردنی هه‌ردوو ده‌ست.

رۆژی رزگاریخوازی له‌ تونس.

رۆژی مامۆستا له‌ به‌ڕازیل. 

 

PUKmedia ئا/ حسێن هه‌ڵه‌بجه‌یی