100 كۆبوونەوەی لوتكە... سەرۆكێك بە مەلەفی بژاردە و چارەسەر

كۆبوونەوەی سەرۆك بافڵ جەلال تاڵەبانی لە بەغدا

بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆكی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لە زیاتر لە 100 كۆبوونەوەی لوتكەدا فیگەرێكی سەرەكی و سەرۆكێكی خاوەن بژاردە و رێگەچارە بوو لە بەغدا، كە بە دید و بیرێكی سیاسی نوێی بێ ئاڵۆز هاوكێشەكان دەخوێنێتەوە، باڵیۆزی كۆماری گەلی چینیش لە عیراق، سەرۆكی یەكێتی بە دەستە ئەمینەكە ناو دەبات  و شرۆڤەكارێكی سیاسیی عیراقیش دەڵێت: سەرۆك بافڵ، لێوەشاوەییەكەی لە بەڕێوەبردنی ململانێ و دۆزینەوەی دەرچەی چارەسەرییەكان لە هیچ سیاسییەكی تر ناچێت.

حكومەتی عیراق، زیاتر لە 320 رۆژە لە هەڵبژاردنی خولی پێنجەمی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق دووركەوتووەتەوە، بەڵام هێشتا حكومەت كاربەڕێكەرە و كابینەی نوێ بەپێی ئەنجامی راگەیەندراوی هەڵبژاردنەكەی 10ی10ی 2021 پێكنەهێنراوە، لە كاتێكدا 10ی 10ی 2022 ساڵێك بەسەر هەڵبژاردن دا تێدەپەڕێت.

بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆكی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لەو ماوەیەدا پڕجووڵەترین كاراكتەری سیاسییە كە فۆكەسی دیپلۆماسیی و میدیایی و سیاسیی لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی و هەرێمی و ناوخۆیشی لەسەرە، كە بیركردنەوە و پێشنیازەكانی دەچێتە نێو هاوكێشە ئاڵۆزەكان بۆ پێكهێنانی حكومەت و هەروەها داكۆكیكاری مافی كورد و ئیستحقاقی هەڵبژاردن و دەستووریشە.

زیاتر لە 100 كۆبوونەوەی لوتكەی سەرۆك بافڵ تاڵەبانی لەگەڵ هێز و لایەنە سیاسییە عیراقییەكان لە بەغدا،  لەسەر نەریت و رێچكەی سەرۆك مام جەلالە، خۆیشی كاراكتەرێكی سیاسیی سەرەكییە، كە لایەنەكان لەو گرنگییەی دەڕوانن و بە هەموو ناكۆكییەكانیانەوە، خاڵە هاوبەشەكەیان دید و تێروانین و قبوڵكردنی دەستپێشخەرییەكانی سەرۆك بافڵ-ە، كە "هەمیشە ئەو دیدگا واقعیە خۆی دەسەپێنێ كە عیراق لەشەڕ و ململانێیەكی قوڵتردا ریسی دیموكراسییەكەی نەبێتەوە بە خوری".

ماڵی مام.. ماڵی دانووستان
سەرۆك بافڵ جەلال تاڵەبانی بە مەلەفی دەوڵەمەندی بژاردە سیاسی و رێگەچارەسەرەكان لە زیاتر لە 100 كۆبوونەوەی لوتكەدا ئەوەی سەلەماند كە ئەو نەوە تازەیە دەتوانێت كەیس و دۆسییەی گەورە یەكلایی بكاتەوە، كاتێك بۆ یەكەمجار بەسەرۆكایەتی وەفدێك روویكردە بەغدا بە ناونیشانی یەكێتیبوون و كوڕە نۆبەرەكەی مام جەلال لەلای دەستەبژێری سیاسی عیراق نەدەناسرایەوە، بەڵام پاش چەند مانگێك و زیاتر لە سەد كۆبوونەوە ئێستا هەر خۆی فیگەرێكی بەهێزی ناو پرۆسەكەیەو بە ئامێزی گەرم و گوڕەوە كۆشكە زێڕینەكەی بەغدای بە میواندۆستی ئاوەدانكردووەتەوە. 

"ماڵی مام جەلال، ماڵی هەمووانە بۆ دانوستان"، ئەمە پەیام و دەستپێشخەرییەكی سەرۆك بافڵ جەلال تاَلەبانی سەرۆكی یەكێتی بوو كە لە ماوەی رابردوودا ئاڕاستەی تەواوی هێزە سیاسییەكانی كرد.

 لەو بارەیەوە ئەحمەد خدر شرۆڤكاری سیاسیی عیراقی لە وتارێكی رۆژنامەنووسیدا دەڵێت: "بافڵ تاڵەبانی، لێوەشاوەییەكەی لە بەڕێوەبردنی ململانێ و دۆزینەوەی دەرچەی چارەسەرییەكان لە هیچ سیاسییەكی تر ناچێت".

پاكێجێكی گشتگیریی نەخشە رێگای یەكێتی
كۆبوونەوە و دیدارەكانی سەرۆك بافڵ جەلال تاڵەبانی لەگەڵ كارەكتەرە بەهێزەكانی عیراق لە (نوری ئەلمالیكی، هادی ئەلعامری، قەیس خەزعەلی، عەمار حەكیم) و تەواوی نوێنەرایەتی پێكهاتە سەرەكییەكانی ناو پرۆسەی سیاسیی عیراق ‌و پەیوەندییە تەلەفۆنییەكەی لەگەڵ (موقتەدا سەدر) پاكێجێكی گشتگیریی نەخشەڕێگای یەكێتی بووە بۆ دەربازكردنی دۆخی بنبەستی وڵات لە بەریەككەوتن و ناكۆكی زیاتر، لەزۆر وێستگەشدا هەنگاوەكان ئەو ئامانجەی پێكاوە و دۆخەكەی هێوركردووەتەوە، سەرەڕای ئەوەی نوێنەرایەتییەكی راستەقینەی خواست و ویستەكانی شەقامی كوردی بووە لە دروستكردنی پەیوەندییەكی جێی متمانە لەنێوان هەرێم و بەغدا.

داكۆكیكردن لە بنەمای سازان
لەدوای هەڵبژاردنە پێشوەختەكەی عیراق و گۆڕانی ئاڕاستەی هاوپەیمانییەتییەكان، بەشێك لەلایەنە سیاسییەكان بژاردەی زۆرینە، بەبێ رەچاوكردنی بنەمای سازان لەپێكهێنانی كابینەی نوێ پەسەند دەكەن.

 لەمبارەیەوە سەرۆك بافڵ جەلال تاڵەبانی پاڵپشت بە نەخشەڕێگای یەكێتی و وەك باوەڕێكی نەگۆڕ بە پرەنسیبی سازان كە هەم عورفێكی سیاسییە و هەمیش بنەمایەكی دەستورییە، لە چركە ساتی یەكەمەوە لەناو هێزە سیاسییەكان سەركردایەتی كەمپینی گێڕانەوەی ئەو بنەمایە دەكات بۆ ناو پڕۆسەی سیاسی، ئەگەرچی ئاڵنگارییەكانی بەردەم ئەو خواستە زۆر بووە، بەڵام سووربوونی لەسەر ئەو دەستكەوتە دیموكراسییە هێزەكانی ناچاركردووە بۆ قۆناغی داهاتووش دەستبەرداری ئەو رێكارە یاسایی و دەستوورییە نەبن، سۆنگەی سەرۆكی یەكێتی دەربارەی بەهای تەوافوق لە بەدەستهێنانی پلەو پۆست نەبووە بۆ یەكێتی، بەڵكو لەڕوانگەی پاراستنی پایەكانی دیموكراسییەوە سەرچاوەی گرتووە، كە بەهۆیەوە چەندین ساڵە تەواوی ئاڕاستە‌و بیروباوەڕەكان، پێكهاتە و تەوژمە سیاسییەكان توانیوویانە لە پڕۆسەی دروستكردنی بڕیاری عیراقیانەدا بەشداربن.

سووربوون و یەكدەستی لە نوێنەرایەتی كوردستانی
دیدارەكانی سەرۆكی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لەگەڵ كۆی هێزە سیاسییەكان تەنها رەهەندێكی عیراقی نەبووە، بەڵكو هاوشان لەگەڵ پرسە عیراقییەكان، دۆخی هەرێم ‌و ناكۆكییە سیاسی‌ و ئابووری و یاساییەكانی نێوان هەرێم و بەغدا هەمیشە پرسی سەرەكی تیمی یەكێتی بووە تا لەرێگای دروستكردنەوەی متمانە و رەواندنەوەی نیگەرانی و بەدحاڵیبوونەكانەوە، دۆخێكی ئارامتر لە پەیوەندییەكان بێتەدی، ئەمەش لە دانپیانانی هێزە سیاسییەكان دا رەنگ دەداتەوە، ئەوكاتەی لە پیرۆزبایی سەرۆك و سەركردەكاندا هەموویان شاهیدی دەدەن كە بافڵ جەلال تاڵەبانی بە حیكمەت و سەر ڕاستی لە پەیوەندییەكان دا،  گرێكوێرەی ئاڵۆزییەكانی نێوان هەرێم و بەغدای كردۆتەوە.

رەیان كلدانی: سەرۆك بافڵ داكۆكیكارە
 مشورخۆری سەرۆكی یەكێتی بۆ پرسە كوردستانییەكان لەسەر بنەمای بەرژەوەندی حزبی نەبووە و داكۆكیكردنی لەپرسە كوردستانییەكان پەیوەست نەبووە بە قەڵەمڕەوییە سەوزەكەی یەكێتییەوە، بەڵكو وەك (رەیان كلدانی) ئەمینداری گشتی بزووتنەوەی بابیلۆن دووپاتیدەكاتەوە "بافڵ  جەلال تاڵەبانی، هێندەی داكۆكی لە هەولێر دەكات، ئەوەندە بەرگری لە سلێمانی ناكات"، ئەمەش مانای ئەوە دەبەخشێت كە لە ستراتیژ و گوتاری سیاسەتی سەرۆكدا كوردستان یەك جوگرافیای سیاسییە و كێشەكانیشی یەك پاكێجی گشتگیرە.

لە دیدارێكی دیكەیدا لەگەڵ كەناڵی ئەلمەسرا و كوردسات و گەلی كوردستان لە باسكردنی سەرۆك بافڵ دا دەڵێت:"پێویستە هەرێمی كوردستان و عیراق بەگشتی شانازی بە حیكمەت و لێهاتوویی سەرۆكی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستانەوە بكەن".

دەستە ئەمینەكەی ناو دەستەبژێری عیراق
بۆ دروستكردنەوەی كەشێكی جێی متمانە لەنێوان هێزە سیاسییەكان، پرۆسەكە پێویستی بەكارەكتەری بەهێزە، هێزی كەسایەتی سیاسی لە دەست و دەمی ئەمیندایە، رەنگە ناوبردنی بافڵ جەلال تاڵەبانی لەلایەن چین تسوی وی كە ماوەی رابردوو سەرۆكی یەكێتی بە "دەستە ئەمینەكە" ناودەبات، كە پێیوت:" یەكێتیی لە دەستێكی ئەمیندایە"، ئەم وتەیە، تەنها ناوبردنی سەرۆكی یەكێتی نییە لە ئاستە ناوخۆییەكەی حزبدا، بەڵكو رەنگدانەوەی ئەو سەنگە سیاسی ‌و دیپلۆماسیەیە كە لە تەواوی وێستگەكانی چەند مانگی رابردوودا لەگەڵ هێزە ناكۆكەكانی عیراق هەیبووە، سەنگ و قورساییەك كە لە گوتاری خێر و چاكە، لێدوانی ئومێدبەخش و دیداری ئارامكەرەوە زیاتر شتێكی تری نەوتووە.

دەستوور و بنەمای سازان
سەرچاوەی ناكۆكییەكانی عیراق ‌و بارگرژییەكان لەزۆربەی قۆناغەكاندا بەهۆی گوتاری بارگاوی بە رق و پەرچەكردار ئاڕاستەكەی بەرەو خراپی بردووە، بەڵام خەسڵەتی سەرۆكی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لە مامەڵەكردن لەگەڵ ئەو پرسە هەستیارانە لەوپەڕی بەرپرسیاریەتیدا بووە و لە پەیوەندییەكانیش بافڵ جەلال تاڵەبانی دەمە ئەمینەكەی هێشتنەوەی ئاشتی و ئارامی و سەقامگیریی بووە و دەستە ئەمینترەكەی بڕیاریش بووە، چونكە سەختییەكانی دۆخە سیاسییەكە بە ئەندازەیەك ئاڵۆزبووە بڕیاری چارەنووسساز دەستی بەهێز و ئەمینی پێویست بووە و ئەمەش بۆ هێزە سیاسییەكان لە سەرۆكی یەكێتیدا رەنگیداوەتەوە.

ماوەی ساڵێكە سەرۆكی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لە كۆشكی پڕ بیرەوەری ئاڵتونیی سەرۆك مام جەلال لە بەغدا وەك خانەخوێیەكی میواندۆست وەفد بە وەفد بۆ خێر و بێری عیراقییەكان و ئاشتی و سەقامگیریی بەڕێدەكات و كۆشك بە كۆشكیش بۆ پاراستنی دەستكەوتەكانی هەرێمی كوردستان دەگەڕێت، لەم ماوەیەدا زیاتر لە سەد كۆبوونەوەی لوتكەی لەگەڵ هێزە كاریگەرەكانی عیراق ئەنجامداوە و لەهەموو دانیشتەكان گەڕانەوە بۆ دەستوور و رێزگرتن لە بنەمای سازان، ریفۆرم و چاكسازی و بونیادنانی دەوڵەتێكی سەقامگیریی كردووەتە ئامانجە سەرەكییەكە.