ئـــه‌مـڕۆ لــه‌ مــێــژوودا

23 ئۆكتۆبه‌ر
رووداوه‌كان:
1086: مورابیته‌كان به‌ سه‌رۆكایه‌تی (یوسفی كوڕی تاشفین) سه‌ركه‌وتن به‌سه‌ر شانشینی قشتاله‌ به‌ سه‌رۆكایه‌تی پاشا ئه‌لفۆنسۆی شه‌شه‌م له‌ جه‌نگی زه‌لاقه‌.
1919: تیرۆركردنی (موباره‌ك توزونینی) له‌سه‌ر ده‌ستی وه‌زیره‌كه‌ی (بلقاسم نه‌كادی) له‌ نێوان ریسانی و ئه‌رفورد.
1932: ریكه‌وتننامه‌ی سنوری نێوان ئێران و توركیا مۆركرا له‌ چیای (ئارارات) به‌ ئامۆژگاری به‌ریتانیا.
1941: سه‌رۆكی ئه‌ركانی سۆڤیه‌تی (جۆرج زیخون) سه‌ركردایه‌تی سوپای سوری گرته‌ ده‌ست بۆ وه‌ستانی پێشڕه‌ویكردنی ئه‌ڵمانه‌كان بۆ روسیا له‌ میانی جه‌نگی دووه‌می جیهانی.
1942: هه‌ڵگیرسانی یه‌كه‌مین رووبه‌ڕوو بوونه‌وه‌ له‌ شه‌ڕی (عه‌له‌مین) له‌ نێوان هێزه‌كانی ئه‌ڵمانیا و ئیتالیا به‌ سه‌رۆكایه‌تی (ئیرفین رۆمل) و نێوان به‌ریتانیه‌كان به‌ سه‌رۆكایه‌تی (برنارد مونتگمری) له‌ میانی جه‌نگی دووه‌می جیهانی.
1947: رژێمی شای ئێران رێكه‌وتننامه‌ی نه‌وتی له‌گه‌ڵ یه‌كیه‌تی سۆڤیه‌ت كه‌ پیشتر مۆری كردبوون هه‌ڵوه‌شانده‌وه‌ و به‌ ئاره‌زووی خۆی مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ كورد و رۆژهه‌ڵاتی كوردستان ده‌ست پێكرد.
1965: ده‌یان هه‌زار مه‌جه‌ری هاتنه‌ سه‌ر شه‌قامه‌كان بۆ وه‌ستاندنی كۆتایی هێنان به‌ حوكمڕانی سۆڤیه‌تی له‌ وڵاته‌كه‌یاندا.
1968: دامه‌زراندنی زانكۆی سلێمانی.
1982: مه‌لیك فه‌هد كوڕی عه‌بدولعه‌زیز ئال سعود به‌ردی بناغه‌ی كۆمه‌ڵه‌ی مه‌لیك فه‌هد بۆ چاپكردنی قورئانی پیرۆز دانا.
1983: ته‌قاندنه‌وه‌ی باره‌گای هێزه‌كانی فه‌ره‌نسی سه‌ر به‌ هێزه‌كانی فره‌ ره‌گه‌ز له‌ باشوری لوبنان كه‌ بووه‌ هۆی كوژرانی 56 كه‌س، و هێرشێكی خۆكوژی بۆ سه‌ر هێزه‌كانی پیاده‌ی ده‌ریایی ئه‌مریكی له‌ به‌یروت كه‌ بووه‌ هۆی كوژرانی 231 ئه‌مریكی.
1991: دامه‌زراندنی لیژنه‌ نێوخۆییه‌كان بۆ به‌ڕێوه‌بردنی كاروباری باشوری كوردستان كه‌ هه‌موویان سه‌ر به‌ كۆمیته‌ی كارگێڕی به‌ره‌ی كوردستانی بوون له‌ (خه‌لیفان).
1991: رژێمی عێراق ده‌زگاكانی ده‌وڵه‌تی له‌ شاره‌كانی هه‌ولێر و سڵێمانی و دهۆك و شارۆچكه‌كانی تر گواسته‌وه‌ بۆ شاری كه‌ركوك و موسڵ و به‌غداد، ته‌نها ده‌زگاكانی ئاو و كاره‌با و ته‌ندروستی نه‌بێت.
2001: تیرۆركردنی سه‌ركرده‌یه‌كی كه‌تیبه‌كانی عیززه‌دین قه‌سام (ئه‌یمه‌ن حه‌لاوه‌) به‌ ئۆتۆمبیلێكی بۆمبڕێژكراو.
2004: به‌هۆی ته‌قینه‌وه‌ی ئۆتۆمبیلێكه‌وه‌ له‌ رۆژئاوای به‌غداد 10 كه‌س كوژران.
2005: گه‌رده‌لولی (ویلما) دای له‌ كه‌ناره‌كانی خۆرئاوای ویلایه‌تی فلۆریدا.
2010: ماڵپه‌ڕی ویكیلێكس 400 هه‌زار به‌ڵگه‌نامه‌ی نهێنی له‌ باره‌ی جه‌نگی عێراق بڵاوكرده‌وه‌.
2010: كۆبوونه‌وه‌ی هاوبه‌شی سكرتێر و ئه‌میندار و نوێنه‌رانی هێز و لایه‌نه‌ سیاسیه‌كانی كوردستان له‌ هه‌ولێر به‌ڕێوه‌چوو، به‌ ئاماده‌یی مام جه‌لال و مه‌سعود بارزانی.
2010: هونه‌رمه‌ندانی شاری بابل له‌ سلێمانی پێشانگای هاوبه‌شیان كرده‌وه‌.
2011: ئه‌نجومه‌نی نیشتمانی ئینتیقالی رایگه‌یاند كه‌ لیبیا ئازادكرا له‌ ژێر ده‌ستی عه‌قید موعه‌مه‌ر قه‌زافی.
2011: هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی نیشتمانی تونس، كه‌ بریتی بوو له‌و ئه‌نجومه‌نه‌ی راسپێرابوو به‌ دانانی ده‌ستوری نوێ دوای شۆڕش و كه‌وتنی ده‌سه‌ڵاتی زه‌ینولعابیدین بن عه‌لی.

له‌دایكبوون:
1715: ئیمبراتۆر بیته‌ری دووه‌م، ئیمبراتۆری ئیمبراتۆریه‌تی روسیا.
1905: فلیكس بلوخ، زانای فیزیای سویسری و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی فیزیای ساڵی 1952ز.
1908: ئیلیا فرانك، زانای فیزیای روسی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی فیزیای ساڵی 1958ز.
1940: بیلیه‌، یاریزانی تۆپی پێی به‌رازیلی.
1942: مایكل كریچتون، نوسه‌ری ئه‌مریكی.
1943: سه‌ڵاح سه‌عدنی، ئه‌كته‌ری میسری.
1945: میچیل فواتروت، دادوه‌ری تۆپی پێی فه‌ره‌نسی.
1946: تانسۆ چێله‌ر، سه‌ره‌ك وه‌زیرانی توركیا.
1947: عه‌بدولعه‌زیز ره‌نتیسی، سه‌ركرده‌ی بزووتنه‌وه‌ی حه‌ماسی فه‌له‌ستینی.
1951: فاتیمر سیدیو، سه‌رۆكی كۆسۆڤۆ.
1961: كه‌مال ئه‌بو ریه‌، ئه‌كته‌ری میسری.
1961: زوبیزاریتا، گۆڵچی تۆپی پێی ئیسپانی.
1963: عه‌مر ئه‌دیب، راگه‌یاندكاری میسری.
1963: رشیدی یاكینی، یاریزانی تۆپی پێی نێجیری.
1964: رۆبه‌رت تروهیو، ژه‌نیاری گیتار بایسی ئه‌مریكی و ئه‌ندامی تیپی میتالیكا.
1969: ئه‌حمه‌د ره‌شوان، ده‌رهێنه‌ری میسری.
1973: كریستیان دایلی، یاریزانی تۆپی پێی ئوسكوتله‌ندی.
1976: رایان رینولدز، ئه‌كته‌ری كه‌نه‌دی.
1976: ریم عه‌بدولعه‌زیز، ژنه‌ ئه‌كته‌ری سوری.
1977: مشعل نایف، یاریزانی تۆپی پێی كوێتی.
1978: جیمی بولارد، یاریزانی تۆپی پێی ئینگلیزی.
1978: ئه‌رشی تومبسون، یاریزانی تۆپی پێی ئوسترالی.
1979: سیمون دیفیز، یاریزانی تۆپی پێی ویلزی.
1984: خالید نه‌مش، یاریزانی تۆپی پێی كوێتی.
1986: جیسیكا ستروب، ژنه‌ ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.

وه‌فات:
1869: ئیدوارد سمیس ستانلی، سه‌ره‌ك وه‌زیرانی شانیشنی یه‌كگرتوو.
1919: موباره‌ك توزونینی، شۆڕشگێڕ و تێكۆشه‌ری مه‌غریبی.
1944: چارلز گلوفه‌ر باركلا، زانای فیزیای ئینگلیزی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی فیزیای ساڵی 1917ز.
1986: ئیدوارد دویزی، زانای كیمیای زینده‌یی ئه‌مریكی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی پزیشكی ساڵی 1943ز.
2004: ته‌ها ئه‌حمه‌د عومه‌ر، عه‌قیدی پۆلیس و به‌ڕێوه‌به‌ری پۆلیس و پاسه‌وانان له‌ هه‌ولێر.
2005: ستیلا ئۆباسانجۆ، خاتونی یه‌كه‌م له‌ نێجیریا.
2009: زوبێر توركی، نیگاركێش و په‌یكه‌رتاشی تونسی.
2009: نازم غه‌برا، پزیشكی كوێتی به‌ نه‌ژاد فه‌له‌ستینی.
2011: هیربرت هاوبتمان، زانای بیركاری ئه‌مریكی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی كیمیای ساڵی 1985ز.

جه‌ژن و بۆنه‌كان:
رۆژی جیهانی رۆماتیزم.
رۆژی نیشتمانی له‌ مه‌جه‌ر.

PUKmedia ئا/ حسێن هه‌ڵه‌بجه‌یی