MAM.. LI ŞAM (22)

Elî Şemdîn

(Derçû û vengeriya ta ku bû rêber..)
Mam Celal, di dema ku li Şam bû di nava salên pênciyan de ji sedsala bîstan, wî karî bû pêwendiyên berfireh li gel navenda erebî ava bike, û gorepana serekî ji çalakiyên wî re her di navbera Beyrût û Şam û Qahîra de bû, ev ji bilî Lîbiya û Cezayir jî, û di vê gorepanê de Mam Celal bûbû kesayetiyeke karêzmî karîger, û yarîzanekî siyasî çalak û jêhatî di pêşkêşkirin û danasîna pirsa miletê kurdî de, û wergiritina alîkarî û piştgîriyê ji bo vê pirsê, ji ber ku ew ji vê gorepanê danebira ye ne qetiya ye û wî her pena biriye ber wê di her çaxî de ku şûn û cî lê teng bûye li îraqê û li kurdistana îraqê.
Paş imzekirina rêkeftina (11.3.1970), di navbera hikûmeta îraqê ya wê serdemê, û partiya demoqrata kurdistanî bi serokatiya (Mele Mustefa Berzanî), wê çaxê baskê mekteba siyasî yê partiya demoqrata kurdistanî jî piştgîriya xwe ji vê rêkeftinê re ragihand, û Ibrahîm Ehmed û hevalên xwe (Mam Celal, Elî Eskerî û Umer Debabe..), biriyar dan ku partiya xwe hilweşînin û tevlî rêzên partiya demoqrata kurdistanî bibin, û piştî ku herdû bask bûne yek, Mam Celal hestkir ku ew tê dûrxistin û piştguh xistin, lewma biriyara xwe dabû ku ji gorepana siyasî ya kurdistanî dûrkeve, û bi bêdengî û bi hîmenî derkeve dervî welat, êdî izin ji Berzanî wergirt ku li gel (Hîro Xan), biçe derve ji bo çareseriya wê ya tendirustî, û piştî ku Mam Celal gihişte Ferensa di avdara sala (1972)‘de, biriyar dide ku li bajarê (Liyon), bi mîne û li wir berdewamiyê bi xwendin û jiyana xwe ya normal bide, û di vê derbarê de Mam Celal di pirtûka (Dîdara Temen)‘de, dibêje ku wî nameyek ji Mele Mustefa re nivîsiye û têde jêre gotiye: (Ez di xwzim we agahdar bikim ku ezê li dervî welat bimînim, û ez şerê we jî nakim, û ezê mijûlî xwendin û jiyana xwe bibim, û hêviya min jî ji we ewe ku hûn her gotinekê bawer nekin ku li ser min were gotin, û eger derewçiyek hate cem we û derewek li ser zimanê min ji were veguhest, zû bawer nekin û lê bipirsin, ji bo ku hûn paşî poşman nebin.. bi min nexweşe ku li gel we nakok bim, lê we soz dabû ku di dema şeş mihan ta salekê bi hin guhertinan rabibin, lê vaye du sal jî derbas bûn û tiştek di vî warî de ne hate kirin, lewma ezê li derve bimînim, û çi karê ti û serkirdayetiya şoreşê ji min bi xwazin ezê bê dûdilî cîbicî bikim..).
Paş dû mihan Mam Celal ji Ferensa diçe Şam û ji wir jî diçe Beyrût, û li wir pêwendiyê li gel dostên xwe yên felestînî (Corc Hebeş, Nayif Hewatime û Ehmed Cibrîl..), dike û li cem wan dimîne, ji ber ku wî her ji sala (1967)‘ve, pêwendiyên bi hêz li gel wan dirust kiribû, êdî li Libnan dest bi kar kiribû li gel wan di hemî waran de, û bi taybet di warê ragihandinî de, û piştî binçavkirin, û hewildana kuştina wî bêtir ji carekê jî aliyê rêjîma îraqî û yên din ve, êdî dostên wî yên Felestînî amojgariya wî dikin û jê dixwazin ku Libnan bicî bihêle û jê derkeve, lewma Mam Cela ji wir çû li Qahîra cîbicî bû di buhara (1973)‘de, ku wê çaxê ew şûn aramtir bû di warê ewlekariyê de ji şûnê tir, û ji wir bi berdewamî hatûçûna Beyrût û Şamê jî dikir.
Û paşî Mam Celal ji Qahîra jî vegeriya Libnan di havîna (1974)‘de, ji bo ku kar bike di ofîsa karûbarê erebî ya partiya demoqrata kurdistanî de li Beyrût, û li wir berdewam kir ta ku şoreşa kurdî hilweşiya di sala (1975)‘de, êdî Mam Celal ji wir ber bi Şam ve diçe û li wir cîbicî dibe, û di vê derbarê de Mam Celal di (Dîdara Temen)‘de, dibêje: (Ez li Misir mam ta ku rojekê Ezîz Şêx Riza, hate cem min û nameyek ji Idrîs û Mesûd Berzanî ji min re anî bû, wan têde ji min xwestibûn ku ez li gel wan kar bikim, min jî bersiva wan da û min got: Ser çava, lê ezê çi karî li gel wan bikim? Gotin ku ewan ofîsek ji bo karûbarê erebî li derve damezirandine, ew ofîs pêk tê ji min û Dr. Fû’ad, û berpirsê me jî wê Ezîz Şêx Riza be, ez razî bûm û min got başe ser çava, û me dest bi karê xwe kir, û me wê çaxê karekî baş jî di vî warî de kir, me bi navê şoreşa kurdî pêwendî li gel misriyan avakirin, û ez li Libnan di ofîsa karûbarê erebî de mam ta ku şoreşa kurdî hêrivî û têk çû..).
Pêwendiyên Mam Celal li gel serokê misrî Enwer Sadat berdewam bûn bi riya Muhemed Hesenên Heykel, ku ew wê çaxê serokê rojnameya (El‘ihram) bû, û wî nû dev ji vî karê xwe berda bû û Ehmed Beha El’dîn li şûna wî dest bi kar bûbû, ew jî kesekî nêzîkî Enwer Sadat bû, û dostê Mam Celal jî bû, Mam Celal di (Dîdara Temen)‘de, dibêje ku wî pêwendî li gel Beha El’dîn kiribû û, Beha El’dîn jî jê xwestibû ku zû biçe cem wî ji bo karekî pêwîst, Mam Celal diçe cem wî, Beha El’dîn jî jêre dibêje: (Ez îro li cem serok Sadat bûn, wî pirsa te kir, û got: Hîna Celal li vire? Min jêre got: Belê hîna li vire, wî got: Başe wî agahdar bike ku pêwendiyên me li gel wî wê berdewam bibin, û ti li şûna Heykel di navbera min wî de bibe pir ji van pêwendiyan re, û ji Celal re bibêje ku wê îraq di demeke nêzîk de li gel îran haşt bibe, û îraq wê vê pirsê di lûtka erebî de bas bike û wê deynê ser mêza giftûgoyê, û pêşniyara min di vê derbarê de ewe ku şandeke kurdî were û yek ji kurên Berzanî di vê şandê de beşdar bibe, lewma serok got: Bere Celal û herdû kurên Berzanî werin, û ezê wan hersiyan li gel xwe bibime civîna komkara erebî, û eger îraqê ev pirs bas kir, ezê jî ji wan re bibêjim: Çima em ereb bi xwe li gel birayên xwe yên kurd haşt nabin? Û wê çaxê ezê ji wan re bibêjim vaye min şanda kurdî li gel xwe aniye, ka em li gel wan rûnin..), Mam Celal jî yekser bersiva Beha El’dîn dabû û gotibû: (Wele ev karekî başe..), û Mam Celal gotina xwe berdewam dike û dibêje: (Ez vegeriyam û min Ezîz Riza û Dr. Fû’ad bi vê yekê agahdar kirin, ew jî gelekî dilxweş bûn bi vê pêşniyara Sadat, û min jî derbarê vî babetî nameyek ji Idrîs û Mes’ûd re nivîsî, lê min ti bersiv ji wan wernegirt..).
Û di vê çarçewê de jî, Mam Celal di (Dîdara Temen)‘de, dibêje ku çaxê ew li Lîbiya bû di miha kanûna yekê de sala (1975), ji bo beşdariyê bike di kongireyê xortên nasirî de, wê çaxê Qezafî ji Mam Celal re dibêje: (Celal! Nûçeyeke ne xweş min ji tere aniye, ew jî ewe ku wezîrê derve yê îraqê Se’idûn Hemadî, li gel wezîrê derve yê îranê Xil’et Berî li Istenbolê wê bicivin, û rêkeftina wan jî gelekî nêzîke..).
Piştî hilweşandina şoreşa kurdî, Mam Celal ji Beyrûtê diçe Şamê, û ji wir dest bi qonaxa damezrandina ykîtî niştimanî kurdistan dike di (1.6.1975)‘de, û her ji wir jî piştî salekê ji damezrandina partiya xwe, wate di sala (1976)‘de, amadekariya vêxistina şoreşa nû jî dike, û êdî Mam celal di sala (1977)‘de, vedigere çiyayê kurdistana îraqê û şoreşê bi rêve dibe ta ku Sedam Husên di ruxîne, ku wê çaxê Sedam bi qerif û tinaz li ser biriyara Mam Celal derbarê vêxistina şoreşa nû, gotibû: (Eger darxurmeyek di serê Celal Talabanî de şîn were, ew nikare şeş çekdaran bibe ser çiya..).
Elî Şemdîn