MAM.. LI ŞAM (21)

Elî Şemdîn

(Nsir: Me çareseriyek tuneye ji pirsa kurdî‘re)
Di dîdara yekem de di navbera wan de sala (1963), Cemal Ebdul Nasir ji serokê şanda kurdî, Mam Cela’re, dibêje: (Em neteweperestên ereb, tu çareseriyên amadekirî li cem me tunene ji pirsa kurdî re..), vê gotina Nasir pirseke mezin di mêjiyê Mam Celal de dirust kir, ew jî ewe ku çawa ewê bersiveke riyalist û zelal peyda bike ji vê pirsê re, û kula wî ya serekî: Çawa wê bikaribe raya giştî ya erebî bi rastiya pirsa kurdî bide nasîn? Lewma derfeta yekem ew bû çaxê ku li gel serok Cemal Ebdul Nasir civiya bû, û bi serkeftin karîbû bandora xwe bide ser helwîsta wî derbarê pirsa kurdî û piştgîriya wî wergire, ew jî bi riya yadaştnameya ku bi navê şanda kurdî pêşkêşî giftûgoyan kiribû, ku di (8.4.1963)’de, li Qahîra bi rêve diçûn ji bo pêkanîna yekîtiya sê qolî di navbera misir û îraq û sûriya de, û Dr. Cemal Atasî jî vê yek piştrast dike di pêşgotina xwe de ya ku ji pirtûka Munzir Mûsilî re nivîsiye, û têde li ser ziman Ebdul Nasir dibêje: (Serok Ebdul Nasir gelekî dilxweşbû bi naverûka wê yadaştnameya ku Celal Talbanî bi navê şanda kurdî pêşkêşî wan giftûgoyên yekîtiyê yên sê qlî kiribû di buhara 1963’de).
Birastî, bê agahbûna raya giştî ya erebî ji pirsa kurdî re, ciyê dilrawikî û nîgeraniya Ebdul Nasir bû jî, ji ber ku vê yekê ev pirs aloztir dikir û rê li ber çareseriya wê di girt, û wê çaxê ev nîgeranî bi xwe bûbû hokar û sedema ku nasir wê şîreta zêrîn li Mam Celal bike, û Mam Celal jî ta ku saxbû wî ew şîret ji bîr nekir, û di derbarê vê yekê de Mam Celal di pirtûka xwe de ya bi navnîşana (Kurdistan û Tevgera Netewî Kurdî), ev gotin gotiye: (Ez wê şîreta biratî ya giranbuha ku Ebdul Nasir li Qahîra ji min re gotibû di sala 1963’de, qet ji bîr nakim.. wê çaxê wî ji min xwestibû ku ez du tiştan ji netewa erebî re zelal bikim: Yekem- Tevgera netewî kurdî li dijî cudaxwaziyê ye, û na xwaze îraqê parçe bike.. Diwem- Kurd miletekî resene, û ji hezarê salan ve ew di welatê xwe kurdistan de dijî, û ew miletekî kevnareye, û kurd û ereb birane, û kurd ne dujminê erebane..).
Û ji ber giringiya vê şîretê, Mam Celal yekser çûbû Beyrûtê, û li wir kongireyekî rojnamevanî li darxist di (8.6.1963)‘de, û di wî kongirî de ew herdû xal bi zelalî ji raya giştî re şirûve kirin, ew jî wek birsivdanekê bû ji hikûmeta Bexdadê re, ku wê çaxê bi xurtî piropoganda û dengo belav dikirin û tevgera netewî kurdî wek tevgereke cudaxwaz û wek Isra‘îla diwem nîşan didan..
Bi vî şêweyî, Mam Celal karîbû gotareke babetî û zelal bide hûnan û dirust kirin, ku karibe wan tomet û derewan hilweşîne ku ji aliyê wan hêzên şofînî ve hatibûn belav kirin li dijî pirsa kurdî ya rewa, û Mam Celal bê rawestan hewil dida ku vê pirsê pêşkêş bike bi şêweyê wê yê rasteqîne û zelal dûr jî destkarî û xweşik kirinê, û di vî warî de (Kongirê sosiyalistî yê erebî li Cezayir), derfeteke din bû ji Mam Celal re, ku ew tenha kurd bû wek nûnerê (Partiya Dîmoqrata Kurdistan), li vî kongirî beşdar bûbû, û ew kongir wê çaxê minberekî siysî giring bû, hemî partiyên komonist û sosiyalist û Be’isî, û bijardeyeke berfireh ji kesayetî û serkirdeyên erebî yên bi navûdeng têde beşdar bûbûn, û di wî kongirî de Mam Celal sê babetên giring li ser sosiylistiyê û pirsa netewî, û li ser pirsa kurdî li îraqê pêşkêş kirin, û di derbarê wî kongirî de Mam Celal di pirtûka (Dîdara Temen)‘de, vê yekê dibêje: (Ew cara yekem bû ku li ser pirsa kurdî û mafê kurd yê otonomî û mafê çarenivîsî tê rawestan û axaftin, li welatekî erebî mîna welatê Cezyir, û rûbirû li pêşiya komelek ji hêzên sosiyalist yên erebî, ku hin ji wan li welatên xwe desthilatdarin, û li wir ez li ser mafê çarenivîsî û mafê otonomî sekinîm, û min got ku ev rêga baştirîn çareseriye ji bo dijberiya erebî kurdî, û dervî van herdû riyan pirsa netewî nayê çareserkirin..).
Êdî ev gotar di hêşê Mam Celal de hatibû avakirin, û bîroka belavkirina lêkolîneke zanistî derbarê kurdistan û tevgera netewî kurdî di mêjiyê wî de hatibû meyandin, bi mebesta danasîn raya giştî bi dîroka kurdistan û bi rastiya hebûna miletê kurd û rewabûna xebata tevgera wî ya rizgarî xwaz.
Di encam de, Mam Celal ev lêkoîna xwe di sala (1970)‘de, bi dawî anî û pirtûka xwe ya bi navnîşana (Kurdistana û tevgera netewî kurdî), belav kir, ev pirtûka wî mîna bersivekê bû ji wê şîreta serok Ebdul Nasir re, û di vî warî de Mam Celal di pêşgotina vê pirtûkê de dibêje: (Ji ber vê yekê min di gulana sala 1963’de, û dema ku ez li Qahîra bûm, min biriyar dabû ku ez bi hemî karîbûna xwe vê bîrokê cîbicî bikim, û min dest bi nivîsandina vê lîkolînê kir wek hewildanekê ji bo xurtkirina biratiyê di navbera cemawerê kurdî û erebî de, û ji bo zelalkirina rastiya pirsa kurdî ji raya giştî ya erebî re, ji ber ku têgihiştina wan ya dirust- ta astekî mezin- ew bi xwe dibe rêxweşker ji çareseriya aştiyaneye ji vê pirsê re, herwiha çareyeke ji yekîtiya niştimanî ya miletê me yê îraqî re, û ji bo pêşeroja biratiya kurdî û erebî re jî..).
Bê goman, ev gotara Mam Celal ya riyalist, û helwîstên wî yên babetî, û pêwendiyên wî yên karîger li gel Ebdul Nasir, hiştibû ku Mam Celal bibe kesayetiyeke geş di nav raya giştî ya erebî de, û bibe ciyê guhdana piraniya serkirdeyên erebî, û di pêşiya wan de serokê sûrî (Hafiz Esed), Mam Celal bala Esed kişand bû bi alî xwe de dema ku hîna ew efser bû bi pileya Mûqedem, û Esed dilxweş bûbû bi nûçeya civîna Mam Celal li gel Ebdul Nasir, û di vî warî de Salar Osê di pirtûka xw de ya bi navnîşana (Mam Celal: Dîtin û helwîst), dibêje: (Hafiz Esed ev rastî di kesatiya Mam Celal de dîtibû dema ku li gel civiya bû di sala 1970’de, û têgihiştibû ku wê Talibanî roleke giring bilîse di nav rêzên oposiyona îraqî de, û her wiha têgihiştibû ku wê di pêşerojê de bandoreke wî bi hêz û karîger hebe li ser nexşa siyasî ya îraqî, tevî ku Talbanî wê çaxê nûneratiya hîç rêxistineke siyasî ne dikir, lê belê nav û dengekî wî ya siyasî hebû û çalakiyên wî yê kesayetî diyar û ber bi çav bûn..). 
Mam Celal jî ji aliyê xwe ve karîbû bi hûrî rastiya pêwendiyên di navbera herdû rêjîmên sûrî û îraqî de, û kurahiya nakokiyan di navbera herdû baskên partiya Be’is de li herdû welatan bi xwîne û durist têbigihe, û bi hemî karîbûna xwe dest bi avakirina pêwendiyên istiratîcî kiribû li gel Hafiz Esed ku xwe wek rêberê bereya (Bergirî û xweragiriyê), dida nasîn, û hewil dida ku wê valahiyê dagire ku (Ebdul Nasir), bi mirina xwe li şûna xwe di nav miletê erebî de hiştibû, li beramberî dujminê xwe yê dirinde (Sedam Husên), ev ji bilî ku Mam Celal berdewam bîr dikir li resen û rehendên serok Hafiz Esed yên tayifî û netewî ku bi vê yekê ew bi nerînên xwe vekirîtir bû ji Be’isiyên dinê, lewma Mam Celal di pirtûka (Dîdara Temen)’de, dibêje: (Ji ber ku Esed yek ji endamê tayifa Elwî ya bindeste, lewma mêjiyê wî vekirîtire ji hevalên wî yên Ba’isî, eger ew ne di serê desthilatê de be, û desthilat di destê şofîniyên ereb de ba, bê goman wê çaxê ewan qet ne dihiştin hîç tevgerek yan rêxistineke kurdî li sûriya were damezirandin, yan jî ti kar û çalakiyan bi navê kurdn encam bide..).