MAM.. LI ŞAM

Elî Şemdîn

(19)
(Kurdên Sûriya li dijî Ebdul Nasir)
Elî Şemdîn
Helwîsta serok (Ebdul Nasir), derbarê pirsa miletê kurd li rojhilata navîn bi giştî, û li îraqê bi taybet, û rola (Mam Celal), di avabûna vê helwîstê de bi şêweyê wê yê rast û durist ku pirsa kurdî bi şarezayî ajotbû nav bazinê roniyê, ev helwîst geveke bineretî û dîrokî bû hiştibû ev pirs bibe jimareyeke giring di hevkêşeyên siyasî de ku li navçeyê rûdabûn di dawiya salên pêncî û destpêka salên şêstî de ji sedsala bîstan, lewma ev helwîsta Ebdul Nasir derbarê pirsa kurdî li kurdistana îraqê û şêweyên çareserkirina wê, bi hesanî û bê kêşe û bê astengî derbas ne bû, lê gelek gengeşe û danûsitandinên kûr bi dûv xwe de hiştibû di nav cîhana erebî û ya kurdî de jî.
Di vê derbarê de, Fû’ad Arif di bîrhatinên xwe de ku dîroknas Kemal Mezher pêşkêş kirine, ev helwîsta Ebdul Nasir bi vî şêweyî kurt kiriye, û dibêje: (Cemal Ebdul Nasir nerîna xwe ji mere bi zelalî got, çaxê ku ez û Celal Talbanî em li gel wî li Qahîre civiyan, wî ji mere got ku mafê kurdan heye bi şêweyê ku ew ji xwere guncaw û mûnasib di bînin, ji ber ku ew cudabûn û parçebûnê ji îraqê naxwazin, û pêwîste hikûmeta îraqî maf bide wan ku ew ji xwe re şêweyê di xwazin di jiyanê de helbijêrin, û di vî warî de Ebdul Nasir piştgîriya bîroka hukmê otonomî ji miletê kurd re di kir..).
Di dema ku raya giştî ya erebî bûbû du beş, beşekî piştgîriya helwîsta Ebdul Nasir di kir, alîgir û hevalên wî li cîhana erebî nûneratiya vî beşî di kirin, ku ewan doza çareseriya pirsa kurdî di kirin bi riyên aştiyane û di bin siya dirûşma (Biratiya kurd û ereb)‘de, û dan bi mafê kurd didan ta astê bi destxistina mafê otonomî di çarçewa yekîtiya welatê îraq de, û bi vî şêweyî ewan karîbûn kerteke fişarê ji destê dewletên dewrûber derdixin, û îraqê jî bi parêzin ji dest dirêjiyên derekî, her di vê demê de beşê dinê di vî warî de li dijî Ebdul Nasir di sekinîn, û ev beş pêk dihat ji wan kesên ku hîç riyek ne didîtin ji çareserkirina pirsa kurdî re ji bilî çareseriya leşkerî‘ve, û ewan ev pirs mîna Isra‘îla diwem di dîtin, û di bînin ku çareserkirina vê pirsê tê wateya parçekirina îraqê, ew jî bi behaneyên şofînî yên derew û ne dirust ku dujminê miletê kurd û bi taybet Be’isiyan belav dikirin, ji bo ku karibin kiriyar û tawanên xwe yên hovana û tûndrew dibin siya wan behanan de li dijî miletê kurd bidin meşandin û cîbicî kirin. 
Di beramber de jî raya giştî ya kurdî pêşwazî li vê helwîsta Ebdul Nasir dikir derbarê pirsa kurdî li îraqê, û Mam Celal bi xwe nûneratiya vê nerînê di kir bi saya piştgîriya partiya xwe û bi destxistina baweriya serokê wê Berzanî, û Mam Celal ji aliyê xwe ve jî karî bû helwîst û daxwaziyên miletê kurd bi zelalî bigihîne guh Ebdul Nasir ku wê çaxê rêberiya netewa erebî di kir bi bê rikaber, û karîbû wî têxe wêneyê zelal û dirusit yê pirsa kurdî, û wî bide bawerkirin bi pêwistiya çareserkirina vê pirsa rewa bi şêweyê aştiyane, û di vê derbarê de Dana Adem Şmêdit di pirtûka xwe de (Geştek ji bo mêrxasên aza li Çiyayên kurdistan), wisa dibêje: (Celal Talibanî karîbû ereban bi pirsa xwe ya netewî bide naskirin, û karîbû alîkariyê ji miletê xwe re wergire ji kesayetiyên erebî yên karîger mîna Ebdul Nasir û Bin Bila, û ev helwîsta Talibanî nîşana zîrekî û dûrbîniya wî bû..).
Lê tevî vê yekê, mixabin raya giştî kurdî ew jî bê par nema ji dengên ne razî ku li dijî serok Ebdul Nasir di sekinîn, û bi taybet (Partiya Demoqrata Kurdî li Sûriya), ku li gel (Partiya Komonist ya Sûrî), di yek bereyê de sekinî li dijî Ebdul Nasir û li dijî yekîtiya di navbera Misir û Sûriya de, û di vî warî de Ebdul Hemîd Derwîş di pirtûka xwe de ya bi navnîşana (Tevgera kurdî li sûriya di bin roniyê de), li ser helwîsta partiya xwe li beramberî Ebdul Nasir, dibêje: (Bi her hal, partiya me helwîsteke nîgetîv ji hukmê serok Cemal Ebdul Nasir sitandibû, û ev helwîsta partiya me nêzîkî helwîsta partiya komonîsta sûrî bû, û di jêr bandora wê de bû..).
Partiya demoqrata kurdî li sûriya, ew helwîsta Ebdul Nasir ya posetîv li ber çavan ne girt, tevî ku di karîbû qazancê jê wegire di warê sivik kirina zordariyê ji ser miletê kurd li sûriya, lê di encam de ew jî kete ber wê hovîtiya dijwar de ku Ebdul Hemîd Serac û dezgehên xwe yên dev bi xwîn li dijî miletê kurd dane meşandin, ku kadirên tevgera siyasî kurdî bi şêweyên dirinde hatin êşkence kirin û ew avêtin binê zîndanan, û hemî siyasetên şofînî û pirojeyên nijadperestî li navçeyên kurdî dane meşandin ji bo ku guhertina dîmografî û tunekirina hebûna kurdî li wan navçeyan bidin meşandin û cîbicî kirin, lewma Ebdul Hemîd Derwîş gotina xwe berdewam dike, û di wê pirtûka xwe de dibêje: (Ez bawer dikim ku partiya me şaşiyeke mezin kir di wê helwîsta xwe de ya nîgetîv derbarê desthilata serok Cemal Ebdul Nasir, û tevî ku komîta navendî danpêdan bi vê şaşiyê  nekir jî, lê partiya me karî bû bigihe li hevkirin û têgihiştinê li gel desthilata Cemal Ebdul Nasir yê ku ji dil di xwest hêvî û daxwaziyên miletê kurd nas bike û tê bigihe, û mafê wan yên netewî bi şêweyekî aştiyane erê bike, li şûna ku ev milet tê binpêkirin, mîna ku desthilatdarên îraqê yê wê çaxê dikirin..), û di encamê vê helwîsta şaş de, êdî serkirdayetiya partiyê û kadirên wê derbeyeke kujinde xwarin, û pişta partiyê hate şikandin, û ew şaşî bû sedemekî serekî ku ew nakokiyên berê hebûn û kom bûbûn bi yekcarê di hundirû zîndanê de derkevin, û partî ajote ber bijardeyeke tal û dijwar ku gelekî girantir bû ji karîbûna wê, êdî ew nakokiyên kirêt teqiyan di navbera serokê partiyê (Nûredî Zaza), û endamê mekteba wê ya siyasî (Osman Sebrî)‘de, li ser silogana (Rizgarkirin û yekxistina kurdistan), ew nakokî di dawî de bûne rêxweşker ji parçebûna partiyê re di sala (1965)‘de, û ew derbasî gereke kur kirin ji parçebûnên li dîv hev, ku di encam de tevger kurdî li sûrî baceyeke giran da û hîna jî dide. 
Tevî ku helwîsta partiya demoqrata kurdî li sûriya di eynî dem de mîna helwîsta komonîstan û mîna helwîsta cudaxwazan jî bû, lê kurd ne hatin parastin ji xezeba wan, û bi berûvajî vê yekî helwîsta cudaxwazan dijwartir û hovanetir bû beramberî geşbîna rola partiyê di nav cemawerê kurdî de li sûriya, û li dijî ferehbûna bazinê partiyê yê rêxistinî û siyasî, û ew cudaxwaz bi xwe bûn jî ku leşkerê Yermûk bi serpereştiya efsrê sûrî (Fehed Şa’ir), şandin kurdistana îraqê ji bo serkut kirina şoreşa kurdî li wir, û her ew bûn jî  ewê ku herdû pirojeyên kirêt li dijî hebûna kurdên sûrî cîbicî kirin (Serjimêra awarte, û Zinara erebî), û vaye hîna jî neviyên wan berdewamin di pirojeyên xwe yên şovînî de ku armanc ew hebûna kurd gav bi gav tunebikin û nehêlin..