MAM.. LI ŞAM (13)

Elî Şemdîn

Ji Şam ta Şam
Elî Şemdîn
Di nîvê dawî de ji salên pêncî ji sedsala bîstan, Şam bûbû bingeha dîrokî ya pêşî ku Mam Celal ji wê dest bi riya xebatê kir ber bi Cîhana derve’ve, ku di Şamê bi xwede kesayetiya wî ya karêzmî hin bi hin hate avakirin, û rehendên wê yên xebatgêriyê bi hêminî hatin gihiştin, û behreyên wî yên dîblomasî zû hatin eşkere kirin, û pêşengiya wî bi zelalî hate xwiyakirin, her wiha hêza wî ya dahêneriyê û destpêşxeriyên wî yên kesayetî, hemiyan bi hevre ew wek nûnerekî têgihiştî ji bo miletê xwe yê bindest pêşkêşî raya giştî kirin, û ew wek berevaniyeke tûj di ber pirsa xwe ya rewa nîşandan.

 Mam Celal ji Şamê di sala (1955)’de, yekem car gava xwe ber bi cîhana derve’ve avêt, ku serokatiya şandekê bi navê (Yekîtiya xwendevan û xortên kurdistana îraq), di kir, ji bo ku beşdariyê bikin di (Fistîvala xwendevan û xortên cîhanî)’de bikin li paytexta Poloniya (Warso), ew jî hîna xortekî nûhatî (22)’bû, û karîbû xwe bi dijwarî bigihîne Warso, tevî wan astengiyên ku komîteya amadekar li şam li pêşiya duristkiribû, û tevî wan kêşeyên ku rûdabûn di encama rewşa ewlekariyê de li Îraq, û encamê tunebûna belgeyên derçûna yasayî ji welêt, û herwiha jî tevî wan rêgiriyên ku rûbirûyê wî hatibûne dirustkirin ji aliyê herdû şandên (Sûriya, û Îraq)’ve, ku di hatin birêvebirin ji aliyê herdû partiyên komonist yên Sûrî û Îraqî, ku li dijî beşdariya şanda kurdistana îraq radiwestan, û nedihiştin bi ku ew bi şêweyekî cuda ji şanda îraqê, û serbixweyî beşdarî wê fistîvalê bibe .

 Mam Celal û şanda li gel wî, ewan xwe nespartin vî mêjiyê kosmopolîtî ku razînabin bi beşdariya kurd ya serbixwe di fistîvalê de, ev mêjiyê ku di serê wan komonistên kurd de hatibû çandin û cîgirkirin, ewên ku endam bûn di herdû şandan de, lê Mam Celal bi tûndî berevanî kiribû ji bo nasnameya netewî ya şanda xwe di fistîvaleke navdewletî giring de mîna vê fistîvalala ku li warso hatiye li darxistin, lewma li gel komîtaeya amadekar di ortêde gihişte çareseriyeke hevbeş, ew jî ewbû ko şanda kurdî azade pêwendiyan bikê li gel şandên navdewletî yên beşdar di fistîvalê de, û bi serbestî dikare pirsa kurdî bi wan şandan bide nasandin, herwiha dikare bê astengî bi çalakiyên xwe yên siyasî û hunerî jî rabibe, bi şêweyekî ser bi xwe, di bin navê şanda (Yekîtiya xwendevan û xortên kurdistan).

Êdî her li vir Mam Celal wek kesayetiyeke siyasî karêzimî li pêşiya wan şandên beşdar hate naskirin, û wek dîblomatkarekî çalak hate diyarkirin, ku karîbû di wê fistîvalê de bi serkeftî nûneratiya miletê kurdî bike, ev miletê  ku dibin hemî rengê zordarî û sitemkarî û tunekirinê de dijî, û xwe wek parêzerekî jîr û têgihiştî pêşkêş bike ji bo bervaniya rewatiya pirsa xwe ya netewî bike, û ew semînera siyasî ku Mam Celal û şanda xwe li wê fistîvala navdewletî amadekirin, mîna bûmbeyeke ragihandinî giring bû, ku Mam Celal di wê qonaxa dîrokî de teqandibû ku pirsa kurdî di wê çaxê de di nav pencên dorpêçkirinê û piştguhxistinê û tunekirinê de dinalî li ser destê wan rêcîmên şovînist û nijadperest yên ku bê dudilî mijûlbûn bi lêdan û kuştina miletê kurd û tevgera wî ya rizgaîxwaz,di bin siya şerê sard’de ku herdû cemserên (Sosiyalistî, û Sermeyadarî), ew bi rêve dibirin, û bêdengî hilbijartibûn derbarê van rêcîman, û ew pirs bi navxweyî di hijmartin û li qelem didan.
Nûnerên hemî şandan hatibûne vexwendin ji bo vê semînarê, û di pêşiya wan de yên (Soviyetî, û Çînî, û Erebî, û Îranî, û Firensî, û Îtalî, û Elmanî, û Birîtanî, û Hindî û Endinûsî.. ), herwiha helbestvanê turkî yê pêşverû yê mezin (Nazim Hukmet), jî hatibû vexwendin ji bo vê semînarê, ku di wê çaxêde bûbû kesayetiyeke pêşverû diyar li cem raya giştî ya navdewletî.

Mam Celal bi gotineke karîger derbarê miletê kurd û pirsa wî ya rewa dest bi vekirina semînerê kir, û di gotina xwe de li ser şêweyên zulim û zordariya netewî sekinî ku tê meşandin ji aliyê rêcîmên dîktator ve bi armanca nehiştina hebûna kurdî, û bang li şandên beşdar kir ku piştgîriya pirsa vî miletê ku dijêr gefên kuştin û wêraniyê de destvala dijî, û didawiya gotina xwe de Mam Celal sipasiya beşdaran dike, û bi taybet sipasiya helbestvanê turkî yê binavûdeng (Nazim Hukmet), dike ku beşdarî fistîvalê bûye, û jê dixwaze ku gotinekê pêşkêşî beşdaean bike, û di gotina xwe de wî bi zelalî basa zulim û zordariya ku li dijî kurd tê meşandin, ew sekinî, û wek ku Mam Celal di (Dîdara temen)‘de, dibêje, ku Nazim Hukmet gotina xwe ya giring bi vê daxwaznameya dîrokî bi dawî anî,  ku dibêje: (Ez sipasiya xortên kurd dikim ku ez xwestim vê semînerê, û hêviyeke min ji wan heye ku wê cîbicî bikin, ew jî ewe ku min bixwazin beşdarî wê rojê bibim ku ala kurdistana azad têde were hildan, û ez jî li gel wan di vê cejnê de beşdar bibim).

Bê goman ew gotina ku wê kesayetiya navdewletî ya rêzdar (Nazim Hukmet), pêşkêşî beşdaran kiribû bandoreke yekser dabû ser gotinên şandên din ku li paş wî hatin pêşkêş kirin di wê semînerê de, ku ewan jî ji aliyê xwe de piştgîriya xebata miletê kurd û mafê wî yê çarenivîs kirin, û Mam Celal bi xwe jî vê yekê di (Dîdara temen)‘de, dibêje: (Beşdariya helbestvanê turkî Nazim Hukmet di vê semînerê de helwîsteke mezin û giring bû ji bo me, ji ber ku di wê çaxê de gelek hebûn ku pêwendiyên li gel wî tiştekî pîroz didîtin û di xwestin bi tenê imzekê jê wergirin, wî di wê gotina xwede got: Mafê çarenivîsî, mafekî siruştiye ji miletê kurd re, û divê kurd wek hemî miletên vê serdemî bijîn û mafê xwe bidest xwe bixin..).

Bi vî rengî etmosfêra fistîvalê bi tevayî ji qazanca şanda kurdî hate guhertin, mîna ku Mam Celal di bîrhatinên xwe de dibêje: (Dawiya vê semînerê serokê şanda Çînî hate cem min, û ji min re got: Em bi navê 120 meliyon xortên Çînî piştgîriya xebata miletê we dikin ji bo bi destxistina azadîiyê û serxwebûnê û mafê çrenivîsî.. ).

Û di encama vê serkeftinê de, şanda Çînî daxwaznameyek pêşkêşî Mam Cela kir ku serdana welatê wan bike, û ji îraqê tevî bi tenê du kes hatibûn xwestin ji bo vê serdanê, kesê yekem ew bi navê (Yekîtiya xortên demoqrat yên îraqî)‘bû, û yê din jî Mam Celal bû, ew jî bi navê (Yekîtiya xortên kurdistan), hatibû destnîşan kirin, û di riya vegerê de Mam Celal du hefteyan li Mosko dimîne, û hewil dide li wir pêwendiyê bike bi serokê partiya xwe (Mele Mustefe Barzanî), û hevalên wî re, lê ew hewildanên wî bê sûd bûn, û li wir gotarekê belav dike bi riya radoya Mosko, di wê gotarê de êrîşê berdide ser pirojeyên kolîdaran ku hikûmeta paşayetî li Îraqê cîbicî dikirin ji peyman û kongiranç
Êdî Mam Celal ji Mosko jî carek din vedigerê Şamê, piştî ku di riya vegerê de di Moslo û Çînê re jî derbas dibe, ji bo ku xwe amade bike ji gereke din re ji gerên berevaniyê di ber pirsa miletê xwe de.
1.4.2023

PUKMEDIA