MAM.. LI ŞAM (8)

Mam Li Şam

(Dayika dilovan.. Rewşen Bedirxan)
Elî Şemdîn
Em nikarin li ser mana Mam Celal bi axivin dema ku li Şamê bû di salên pênciyê de ji sedsala bîstan, eger em navê Emîre (Rewşen Bedirxan), di bîra xwe ne înin, ji ber ku mala wê di wê çaxê de bûbû mîna hêlîneke aram, û hemî kurdên ku dihatine Şamê li wir di civiyan û di hatin hembêz kirin, çi ji kurdên sûriya yan jî kurdên parçeyên kurdistanê yên dinê ku serdanî Şamê dikirin, û mala wê navendek bû ji hevdîtina kesayetiyên siyasî û rewşenbîrî û kultûrî yên kurdî û kurdistanî re, û di pêşiya wan de jî Mam Celal.
Lewma, her ji dema ku Mam Celal piyê xwe danî ser xaka Şamê di sala (1955)‘de, mala Rewşen Xan jêre bûbû penagihek, û ew ji wê malê nehate birîn ta ku li Şam bû, û li ser vê qonaxê Mam Celal li berdem komelek rewşenbîr di axivê, ku di (23.4.2004), li hevîngiha Dokan kom bûbûn bi boneya salvegera Rojnamegeriya Kurdî, û derbarê Rewşen Xan Mam Celal dibêje: (Çaxê ku em li Şamê bûn, mala Rewşen Bedirxan penagiha me bû, me pena dibire wir her dema ku me hest bi tirs û nîgeraniyê dikir, û hin carên dinê jî em diçûne mala wê dema ku me bêriya xwarina dayika xwe dikir, çimkî mala wê mîna mala her kurdekî bû, û wê jî xwe dayika her kurdekî didît..).
Rewşen Bedirxan xwe ji alîkariya her kurdekî ku pena biribane mala wê ne dida paş, û hewil dida ku hemî pêwendiyên xwe bi karbîne û sûd li wan pêwendiyan wergire di rêvebirina karûbarê wan kurdan de, û dema ku Mam Celal hate girtin di sala (1957)‘de, li ser sînorê (sûriya û îraqê), ji ber ku ew bi belgeyên sexte yên ne yasayî di derwaza (Til Koçe)‘re, derbas bûbû, û ew hatibû guhestin bo zîndana Hesekê (Hisiça), û piştî ku bêçare dimîne êdî pêwendiyê bi Rewşen Bedirxan re dike û rewşa xwe jêre dibêje, ew jî ji aliyê xwe ve yekser pêwendiyê bi Eqîd (Mihemed Zilfo)‘re dike û wî radispêre ku vê kêşeyê çareser bike, û bi rastî jî ew efserê kurd Mam Celal ji zîndanê azad dike, û piştî ku digihe Şamê pêwîstiya wî bi belgeyên fermî çêdibe ji bo ku biçe Warso beşdariyê bike di kongireyê xort û qutabiyên cîhanî de, û tevî ku hîç riyek tunebû Mam Celal wan belgeyan  bi dest bixe, lê Eqîd Mihemed Zilfo li ser daxwaza Rewşen Xan ev pirs li xwe girt û soz da ku çareser bike, ji ber ku pêwendiyên wî yên xêzanî hebûn li gel (Ebdul Hemîd Serac), ku ew bixwe zavayê malabata Zilfo Axa bû.
Rewşen Bedirxan, li gor gotina nivîskar (Dilawerê Zengî), gelekî guhdan bi Mam Celal dikir û ew weke yekî ji zarikên xwe di jimar, cilê wî di şûştin û xwarin jî jêre amade dikir, û ew cuda dikir ji hevalên wî yên dinê, û di got: (Bê goman gelek xebatkerên kurd yên çalak hene di warê rêxistinî de, lê Mam Celal ji bilî karê wî yê rêxistinî, ew di warê siyasî de jî siyasetmedarekî zîrek û jêhatiye, û pêşeroja wî ya siyasî wê gelekî geş û giring be..), û di vî warî de Sînem Xan (Keça berêz Rewşen Bedirxan‘e), jî ji mere di got ku: (Mam Celal berdewam di hate mala me, û ew her dihat yekser di pirsî: We çi xwarin çêkiriye? û carekê daiyka min jêre got ku xwarina me bi tenê nan û penîre, Mam Celal jî bi henekî lê vedgerîne: Eger wa bê, xwa hefîz !), Sînem Xan axaftina xwe li ser Mam Celal berdewam dike, û dibêje: (Bi rastî Mam Celal kesekî gelekî wefadar bû û dest vekirî bû li gel me, û piştî ku hevjînê min xaneneşîn bû, û Mam Celal zanî bû ku ew mûçeyê xaneneşînî beşê me nake, yekser mûçeyekî mangane û baş ji mere terxan kir, û ev alîkariya wî berdewam kir ta ku çû ser dilovaniya xwe, herwiha li Silêmaniyê qutabxaneyek vekir bi navê dayika min Rewşen Bedirxan, ev ji bilî ku wî ferhanga bavê min Celadet Bedirxan jî di sala 2009’de çapkir li ser erkê xwe yê taybet û erkê berêz Hîro Xan..).
Wek rêzgirtinekê ji bîrhatina Rewşen Bedirxan re, û wefadariyekê ji xizmeta wê re ji bo pirsa kurdî, Mam Celal bi alîkariya her yek ji (Ebdul Hemîd Derwîş, û Kemal Burqayê), di (30.4.1997)‘de, bi nûjen kirina aramgeha (Rewşen Salih Bedirxan), û ya hevjînê wê (Celadet Alî Bedirxan), û ya kalikê wê (Bedirxan Mîrê Botan), rabû û avakir, ku ew aramgih di keve nav goristana (Mewlana Xalidê Neqşebendî)‘de, li taxa (Ruknel Dîn), li Şamê.
Rewşen Bedirxan (1909- 1992), kiye? Ev jina kurd ya rewşenbîr û nivîskar û wergêr û perwerdekar, ew keça Salih Bedirxane, ji dayikbûya bajarê Istanbolê ye, ku ji wir hatiye veguhestin li gel malbata xwe bo Şamê di sala (1913)‘de, û li vir jî xwendina xwe ya (Xana Mamostayan), bi dawî aniye di sala (1923)‘de, û li gel kur mamê xwe Celadet Alî Bedirxan hewsergîrî kiriye û zewiciye di sala (1935)‘de, û bûye endam di yekîtiya jinên sûrî de, û nûneratiya wan kiriye di kongirê cîhanî yê jinan li Qahîre di sala (1944)‘de, û di radiyoya sûrî de karkiriye di sala (1947)‘de, û her wiha li gel girûpek rewşenbîrên kurd Komeleya Vejînkirina Kultûra Kurdî li sûriya damezirandiye di sala (1955)‘de, û ew ji aliyê Mam Celal ve hatiye şandin bo Yewnan ku nûneratiya miletê kurd bike di kongirê nehiştina kolîdar û regezperestiyê di sala (1956)‘de, û Rewşen Xan gelek ziman dizanîn li tenişt zmanê xwe yê dayikê, mîna zimanê Erebî û Firensî û Turkî û Ingilîzî û ta radeyeke baş jî zimanê Elmanî, û di dawî de li bajarê (Baniyas) koça dawî kir di sala (1992)‘de, û di goristana Mewlana Xalid de li taxa Ruknel Dîn hate veşartin. 
Ev Emîra kurd ya rewşenbîr di wê qonaxê de naskirî bû bi bîra û ramanên xwe yên netewî yên kûr, û bi hestên xwe yên bilind derbarê xelkên kurd, û ew mîna konekî bû ku bi dihan rewşenbîr û siyasetmedarên kurd xwe di binde komdikirin, û ew bûbû dayika hemiyan ya dilovan.
12.2.2023