MAM.. LI ŞAM (7)

Elî Şemdîn

(Endeziyarê pêwendiyan li gel ereban)
Elî Şemdîn
Mam Celal didît ku yek ji mercên rizgarkirina Îraq û Kurdistan, ewe ku tevgera rizgarîxwaza kurdî pêwendiyên xwe yên kûr li gel tevgera rizgarîxwaza erebî avabike, lewma di sala (1955)‘de, û di dema ku ew li Şamê bû, gelekî hewil dabû ku pêwendiyan bike bi partiyên netewî erebî re, ku di wê çaxê de li Şam diman, û gava yekem di vî warî de ku pêwendiyên wî derbasî bazinekî berfireh kirin, ew bû ku Mam Celal û Ebdul Rehman Zebîhî di sala (1957)‘de, li Şamê rastî Sedîq Şenşel (Sekretêrê partiya Istiqlal ya Îraqî), bûn, ku ew jî hatibû Şamê li gel şanda partiya xwe ji bo ku beşdarî bikin di (Kongirê qitrî yê erebî)‘de, û pêştir jî pêwendî di navbera Zebîhî û Şenşel de hebûn.
Û di wê hevdîtinê de, û li gor ku Mam Celal di bîrhatinên xwe de dibêje, ku Şenşel ji wan di pirse: (Çima hûn pêwendiyan ava nakin li gel hêzên netewî yên erebî?), Mam Celal bersiva wî da û got: (Em gelekî pêşwaziyê li van pêwendiyan dikin, lê birastî em nizanin ji kû dest pêbikin?), Sedîq Şenşel lê vegerand û got: (Vî karî li benda me bihêlin, emê ji were berdest bikin), û bi rastî jî Şenşel soza xwe bire serî, û zincîreyek civat û hevdîtin ji Mam Celal û hevalên wî re amade dike li gel çend kesayetiyên erebî yên giring li Şamê, û hevdîtina Mam Celal ya yekem li gel Ekrem Horanî bû (Serokê perlemanê sûriya yê wê çaxê), û di vê hevdîtinê de her yek ji (Ebdul Rehman Zebîhî, û Kemal Fû‘ad), ew jî li gel bûn, û diyar bû ku zaniyarên Horanî li ser miletê kurd baş hebûn, û pêwendiyên wî jî baş bûn li gel kurdên bajarê (Hema)’yê.
Piştî hevdîtina Mam Celal li gel serokê perlemanê sorî, êdî (Ebdul Hemîd Serac), jî dîtin, ku wê çaxê berpirsê istixbaratê sûrî bû (Mekteb Sanî), û Serac bi xwe wê çaxê yek ji efserên azad yên desthilatdar bû, û piştgîriya yekîtiya Misir û Sûriya dikir û bû wezîr di wê hikûmetê de, û paşî bû cîgirê (Cemal Ebdul Nasir), û pêwendiyeke xwirt avakiribû li gel malbatên kurdî li Şamê, û di encamê wan pêwendiyan de jineke kurd jî anî, ew jî (Kewser Zilfo Axa)‘bû, û piştî ku kodeta li dijî hikûmeta yekîtiyê rûda bû, Serac çûbû xwe li mala (Rewşen Bedirxan), veşartibû. 

Mam Celal di bîrhatinên xwe de dibêje ku Serac di hişê xwede pilanek danîbû ji bo pêkanîna şêweyekî ji şêweyên tevkariya (kuedî- erebî), û dibêje: (Me pêşniyar kir ji Serac re ku hewil bide serok Cemal Ebdul Nasir razî bike, ku ewê biçe serdana Mosko, eger ew li wir karibe Mustefa Barzanî bibîne wê gelekî baş be, ji bo ku bi hevre rêbikevin li ser tevkariyê..), û Mam Celal berdewam dike û dibêje ku Serac pêşwazî li pêşniyara me kir, û ew jî bersiva wan dide û dibêje: (Ezê vê pêşniyarê bigihînim Misrê..), û Mam Celal dibêje ku helwîsta Serac derbarê kurdê sûriya nîgetîv û cîwaz bû ji helwîsta wî derbarê kurdên beşê din.
Mam Celal di bîrhatinên xwe de li ser helwîsta Serac derbarê kurdên îraqê, dibêje: (Serac piştgîriya xwe nîşanda ji xebata me ya çekdarî re, û amadbûna xwe nîşanda ji bo pêşkêşkirina çekan, û fêrkirina çekdarî ji endamên me re, lewma em rêkeftin ku em vegerin û hewil bidin şoreşê vêxin li dijî hikûmeta Nûrî Se’îd, û sûrî û misrî jî wê alîkariya me bikin, û bi hûrî axivîn li ser hêzên pêşmerge û pêwistiyên wan ji çekan û peran, û Serac ji mere got ku ewê her tiştî ji mere pêşkêş bikin, û qaçaxçî jî hene dikarin wan alîkariyan bigihînin nav xaka şraqê, ji xwe em ji aliyê xweve razî bûn bi van pêşniyaran, û me Zebîhî rasipart ku bibe nûnerê me ji bo pêwendiyan bi sûriyan û misriyan re bike..).

Mam Celal di dema mana wî li Şamê ew li cem vî sînorî ji çalakiyan ne sekinî, û wî Rewşen Bedirxan weke nûnera miletê kurd şande konfiransa miletên ne serbixwe ku li yewnan hatibû li darxistin di sala (1956)‘de, û di wî konfiransî de Mîşêl Efleq jî wek nênerê sûriya beşdar bû, û Rewşen Xan naverûka gotara Mîşêl Efleq veguhest û got ku Efleq bi şêweyekî posetîv li ser pirsa kurdî axivî, û di sal din de (1957), li Qahîre jî kongirek tê li darxistin bi navê (Kongirê tevkariya Afro Asiyewî), carek din Mam Celal biriyar dide û (Ebdul Rehman Zebîhî), di şîne Qahîre ji bo ku weke nûnerê kurd beşdarî wî kongirî bibe, Zebîhî beşdar dibe wek kesayetî lê nikarîbû wek nûnerê kurd beşdar bibe, û Zebîhî hevdîtinê dike li gel serokê Kongir (Enwer Sadat), û li gel nûnerê çendîn welatên din jî yên beşdar di wî kongirî de, û ji wan re li ser daxwaziyên miletê kurd û rewatiya doza wî di axivê, her wiha belavokan jî li ser pirsa kurdî di nav hola kongir belav dike. 

Û her di wê salê de, sala (1957), Mam Celal û hevalên xwe dest bi pêwendiyan kirin li gel berpirsên Misrî, û karîbûn li gel wan pêwendiyan ava bikin, û wan (Kemal Eldîn Rifet), jî dîtin, ku ew bi xwe jî yek ji wan efserên azad bû yên gelekî nêzîkî Cemal Ebdul Nasir bû, û di encamê wan pêwendiyan de karîbûn beşê kurdî di radiyoya Qahîra de damezirînin û bexiş bikin, û ev jî gaveke berfireh bû di warê pêwendiyan de li gel ereban, û vê hingavê dengekî mezin û bilind li dûv xwe hişt bû di warê belavkirina silogana biratiya (kurdî- erebî)‘de, û danasîna pirsa kurdî erebî, û ev pêwendî bûne dergehê serekî ku têkiliyan bi serokê misrê (Cemal Ebdul Nasir)‘re bikin, çimkî di wê çaxê de ew bûbû lehengekî netewî di cîhana erebî de piştî ku kenala siwês rizgar kiribû, lewma pirotistokirina wî ji şerê re li dijî kurdan, û piştgîriya wî ji hukmê etonomî re li kurdistana îraqê, û daxwaziya wî ji çareserkirina pirsa kurdî re bi şêweyê aştiyane û rewa, evan helwîstên wî bandoreke mezin dabû ser raya giştî ya erebî û cîhanî, û ew ber bi xebata miletê kurd ve kişandbûn.

PUKMEDIA