كارکردن لەسەر كەیسی جینۆسایدو بنیادنانەوەی یادەوەریی
kurdistani 11:37 AM - 2014-09-16لەسەردانێكدا بۆ بۆسنیا
لەسەردانێكدا بۆ بۆسنیا
كارکردن لەسەر كەیسی جینۆسایدو بنیادنانەوەی یادەوەریی
لەمانگی ئابی رابردوودا، بەهاوكاری رێكخراوی (ICMP)ی نێودەوڵەتی، دەستەی دامەزرێنەری رێكخراوی كەشتی ژیان لەگەڵ كۆمەڵێك كەسایەتی لەناو رێكخراوەكانی تایبەت بە مافی مرۆڤ و كۆمەڵگای مەدەنی لە كوردستانو عیراق، بەسەردانێك چووینە بۆسنیا، كە یەكێكە لەو حەوت وڵاتەی لەئەنجامی هەڵوەشاندنەوەی یوگسلاڤیای پێشوو، دروستبووەو ژمارەی دانیشتووانی نزیكەی چوارملیۆن كەسەو لەچەند نەتەوەو ئایینێك پێكهاتوون، كە سەرەكیترینیان موسڵمانو مەسیحیین.
بۆسنیا لە كوردستان دەچێت
بۆسنیا لە زۆر رووەوە لە كوردستانو عیراق دەچێت، یەكێكە لەو وڵاتانەی هەمان كارەساتو رووداوەكانی وڵاتەكەی خۆمانی بەسەرداهاتووە. لەئەنجامی شەڕی ناوخۆدا، كە دەرەنجامی حكومەتێكی دیكتاتۆری بوو، لەساڵەكانی 1991-1995 زیاتر لە سی هەزار هاووڵاتی كۆمەڵكوژ كراوەو لەگۆڕی بەكۆمەڵدا چارەنووسیان نادیارەو بەدەیان هەزار كەس لە شوێنی خۆیان راگوێزراونو ماڵو سامانیان لەدەستداوە.
لەڕۆژی 25/8 گەیشتینە سەراییڤۆ، لەوێشەوە بەرەو پارێزگای توزلا، كە تاقیگەیەكی پاراستنی رووفاتی قوربانییەكانی لێیەو بەشێوەیەكی زانستیو لەبینایەكی گەورەدا رووفاتەكانو جلوبەرگی قوربانییەكان پارێزراونو لەڕێگەی تاقیگەیەكی سەرەتاییەوە نموونەی پێویست وەردەگرن لەڕووفاتەكانو ئەلبومێكی گەورەشیان بەوێنەی رەنگاوڕەنگ دروستكردووە بۆ ئەو جلوبەرگانەی لەگۆڕەكاندا لەگەڵ رووفاتەكان دەرهاتوونو نیشانی كەسوكاری قوربانییەكانیان داوە بۆ ناسینەوەیان بەشێوەی ئاسایی.
لەو سەنتەرەدا، هەشت پزیشكی دادوەری كاردەكەنو كاریان وەرگرتنی نموونەی پێویستە لە ئێسكی رووفاتی قوربانییەكە بۆ تاقیگەیەكی تر.
كاری زانستی لەسەر كەیسەكان
ئەم بەشە ناوی لیژنەی پزیشكی دادوەری نێودەوڵەتییەو لەساڵی 1999 تائێستا رووفاتی هەشت هەزار كەسی بۆ هاتووەو لەو ژمارەیەش شەش هەزارو پێنج سەد كەسی ناسراونەتەوەو كەسوكاریان ئاگاداركراونەتەوەو پێیان دراوەتەوە تا بەشێوەیەكی شایستەو لەو شوێنەی خۆیان پێیان باشە نێژراونەتەوە. دوای ناسینەوەی رووفاتەكە، وێنەیەكی راپۆرتی پزیشكی دەدەنە داواكاری گشتیی ناوچەكە بۆئەوەی ئەوانیش كاری یاسایی خۆیانی لەسەربكەن.
ناسینەوەی قوربانی
دواتر سەردانی پرۆژەی (پۆدرینا بۆ ناسینەوە)مانكرد لەهەمان شارو نزیك سەنتەری پاراستنی رووفاتەكان. ئەو پرۆژەیە لەساڵی 2000 دامەزراوەو تائێستا نموونەی خوێنیان لە 91 هەزار كەس لەخزمانی قوربانییەكان وەرگرتووە. ئەو كەرەستەیەی نموونەی خوێنەكەی لەسەر هەڵدەگیرێت بۆماوەی 20 ساڵ دەیپارێزێت.
بەوتەی ئەوان یەك نموونەی خوێن بەس نیەو باشتروایە لە سێ تا چوار نموونە زیاتر لەبەردەستدا بێت. ئەگەر دایكو باوك یان منداڵی قوربانییەكە لەژیاندا بێت باشترە، ئەگەرنەبوو پەنا بۆ خوشكو براو خزمی تردەبەن، بۆیە نموونەی خوێنەكان لەژمارەی قوربانییەكان دەبێت زیاتر بێت. پێشتر ئەو تاقیگەیە لەسەر شێوازی كۆن كاریان بۆ ناسینەوە دەكرد، كە ناسینەوە بوو لەسەر جلوبەرگ یان وتەی كەسوكارین، كە قوربانییەكە چۆن بووە؟ تەمەنی چەند بووە؟.
خەرجی ناسینەوەی هەر نموونەیەكی خوێن وەرگرتن لەسەر رێكخراوەكە 50 – 70 دۆلار دەكەوێت. بۆ ناسینەوەی نموونەیەكی ئێسكی قوربانییەكانیش 300- 500 دۆلاری دەوێت. دابینكردنی ئەو خەرجییە لەلایەن 16 وڵاتی جیهانەوەیە، كە هاوكاری دارایی دەبەخشن بە (ICMP)، كە لە پشت هەموو بەشەكانی ئەو كەیسەوەیەو لقیشی لە كوردستانو عیراقدا هەیە، بەڵام بەداخەوە نە عیراقو نە هەرێمی كوردستانیش پشكی بەخشینیان نییە لەو رێكخراوەدا.
لەوێ فۆڕمێكی چەند لاپەڕەیی دروست دەكرێت بۆ وەرگرتنی زانیاری لەسەر خێزانەكەو قوربانییە ون بووەكەو ئەگەر قوربانییەكە نموونەیەكی تاقیگەی پزیشكی مابێت لای خێزانەكە یان پزیشكی ون بووەكە كاتێك لەژیاندا بووە، ئەوە كاری دۆزینەوە ئاسانتر دەكات.
بەپێی وتەی ئەو شارەزایانە، باشترین بەش لەڕووفاتی قوربانییەكە بۆ ناسینەوە (ددان یان ئێسكی رانو قاچەكانە) هەروەها شوێنی گۆڕەكانو كەشوهەوای شوێنەكەش كاریگەری دەبێت لەسەر ناسینەوەو رێژەی (D.N.A)ەكەی.
قوربانی لە هەموولایەك
هەمان رۆژو دوای سەردانی ئەو تاقیگەیە، سەردانی رێكخراوی (VIVE ZENE)مان كرد. ناوی ئەم رێكخراوە واتە (بژی ژن)ە. لەسەردەمی شەڕدا دامەزراوەو لەساڵی 1994ەوە هاوكاری ژنانو منداڵانی زیانلێكەوتووی شەڕیان كردووەو هاوكاری ئاوارەو بێسەرو شوێنانیان كردووە تاساڵی 1997. دوای كۆتاییهاتنی شەڕ، شێوازی كاركردنیان گۆڕیوە بۆ هاوكاری دەروونیو دژایەتی توندوتیژی خێزانیو شوێنێكیشیان هەیە بۆ ئەو كەسانەی بەهۆی شەڕەوە دووچاری ترسو خەمۆكی بوونو یارمەتیان دەدەن بۆئەوەی بگەڕێنەوە سەر ژیانی ئاسایی خۆیانو خولی بەردەوامیان هەیە بۆ ئەندامەكانی خۆیان تابتوانن هاوكاری ئەو جۆرە كەسانە بكەنو بڕوایان بەوەیە ئەو جۆرە كەسانە نەخۆشی نەخۆشخانە نین بەڵكو پێویستیان بەگفتوگۆو گوێلێگرتنە.
لەڕووی داراییەوە یەكێتی ئەوروپاو حكومەتی سویسرا هاوكاریان دەكات. رێكخراوەكە ئەوەی خستەڕوو، كە ئەزموونی كاركردنیان هەیە لەكاتی شەڕو ئاشتیداو دەڵێن؛ كاریگەرییەكان لەكاتی ئاشتیدا زیاتر دەردەكەوێت.
پرسیاری ئێمە ئەوە بوو: كەسوكاری قوربانییەكان پێیان ناخۆشە پێیان بڵێین ئێوە باری دەروونیو بیركردنەوەتان باش نییە؟.
ئەوان ئەوەیان خستەڕوو؛ «لای ئێمەش هەمان شتە، بۆیە دەبێت بەشێوازی ترو لەڕێگەی گفتوگۆوە ئەوە بكەینو لێرە پزیشكی دەروونی راهێنان بەكادرەكان دەكاتو هاوكاری زیانلێكەوتووان دەكات. لەبەرئەوە كاریگەرییەكە تەنها لەسەر كەسێك نییە بەڵكو دەگوازرێتەوە بۆ دەوروبەرەكەشی. بۆیە ئەركی ئێمەیە گوێیان لێیبگرینو چیرۆكەكانیان تۆماربكەینو ئازارەكانیان لەگەڵدا بەش بكەین».
لەڕۆژی 26/8 سەردانی شاری سربرینیسا-مان كرد. ئەو شارە تایبەتمەندی خۆی هەیە لەو وڵاتەو لەهەموو جیهاندا. لەو شارەدا لەساڵی 1995 لەماوەی یەك هەفتەدا زیاتر لە 10 هەزار كەس كوژراون, كە زۆربەیان موسڵماننو كاسۆلیكو ئایینەكانی دیكەشی تێدا بووە. گۆڕستانێكی گەورەو مۆنۆمێنتێكی شایستەو دیواربەندی ناوی قوربانییەكانو مزگەوتێكی (سابات ئاسا)ی تێدایەو ئەو 6 هەزارو پێج سەد رووفاتەی ناسراونەتەوە، بەشێوەیەكی شایستە نێژراونەتەوە.
لەوێ رێكخراوێك هەیە بەناوی (دایكانی سربرینیسا). ئەو ژنانەن هاوسەرو رۆڵەو كەسوكاریان لەدەستداوە لەو تاوانەدا. ئەوان سەرپەرشتو چاودێری گۆڕستانەكەنو ئەوانیش ساڵی رابردوو هاتنە كوردستانو پێكەوە رێككەوتین رێكخراوێكی هاوشیوەی ئەوانمان هەبێتو ببینە تۆڕێكی هاوبەشو لەو دیدارە بەدواوە رێكخراوی (كەشتی ژیان) هەنگاوی دامەزراندنی نا.
رێكخراوێك لەهەموو نەتەوەكان
دوای ئەوە، سەردانی رێكخراوی (MMC)مان لەشارۆچكەی براتۆنك كرد. ئەمەش رێكخراوێكی ناحكومییەو كار بۆ نەتەوەو ئایینە جیاوازەكانی ئەو وڵاتە دەكات لەپێناو ئاشتیو تێپەڕاندنی ئەو كارەساتانەی بەهۆی ئایینو نەتەوەی جیاوازەوە روویانداوە. كادرو ئەندامەكانیان لەو نەتەوەو ئایینە جیاوازانە پێكدێت، كە پێكهاتەی ئەو وڵاتەن.
ئەوان باسی مێژووی شەڕو یەكێتی یوگسلاڤیای پێشوویان دەكرد، كە وڵاتێكی گەورە بووەو دواتر دابەشبووە بەسەر حەوت وڵاتداو نەخشەو داتایان دەخستەڕوو لەڕووی جوگرافیاو پێكهاتەی مرۆییەوە. باسی فرە حزبیو شەڕی سیاسیان دەكرد لەئێستادا دوور لەشەڕی چەك. گلەیی ئەوەشیان هەبوو سەرەڕای بوونی دادگای راگوزەری تاوانەكانی جەنگ، زۆر تاوانبار هێشتا ئازادنو ئەم وڵاتو ئەو وڵات دەكەن. هێشتا بێسەروشوێنی زۆریان هەیە، كە هەمان كێشەی وڵاتی ئێمەشە.
كاری بەردەوام
لەڕۆژی 27/8 گەڕاینەوە سەراییڤۆی پایتەختو چووینە بارەگای سەرەكی (ICMP). لەوێ لەدیدارێكدا لەگەڵ گۆران بۆبلۆ، كە كار لەڕێكخراوێكی خێرخوازیی ئەمریكی كاسۆلیكی دەكاتو ماوەی چوار ساڵە پڕۆژەی یارمەتیدانی قوربانیانی جەنگ بەڕێوەدەبات، باس لە پڕۆژەكە كرا، كە كار بۆ ئاشتبوونەوەو بنیادنانی ئاشتی دەكاتو تۆڕبەندێكیان پێكهێناوە لە 93 رێكخراوی ناحكومی بەجیاوازی ئایینو نەتەوەوەو بەچالاكترین گروپ دادەنرێت لەو وڵاتەدا.
ئەوان دژی گەندەڵیو نادادپەروەری كاردەكەن. لەڕێگەی ئەو رێكخراوانەوە لەڕۆژی 30/8/2014 (رۆژی جیهانیی بێسەروشوێنان) سەرۆكی چوار حكومەتیان بردە بۆسنیا بۆ ئیمزاكردنی رێككەوتننامەیەك بەناوی (رێككەوتننامەی ئاشتی) بۆئەوەی هاوكاربن لە بەدواداچوونی بێسەروشوێنانو بە دادگاسپاردنی تاوانباران لەو چوار وڵاتەدا، كە بریتیبوون لەسەرۆكی (بۆسنیا, سڕبیا, كرواتیاو وڵاتانی تر). بەوتەی ئەوان لەو تاوانانەدا نزیكەی 12 هەزار تاوانبار هەیە. ئەوان باسیان لەگرفتی خوێندنو پڕۆگرامەكانی دەكرد، كە چۆن هەرلایەك ئەویتر بە نەیارو خۆی بە پاڵەوان دەزانێت. گرفتی زمانو دیالێكت. ئەمەشیان زۆر لەلای خۆمان دەچێت.
بڵاوكردنەوەی چیرۆكی قوربانییەكان
ڤالانتینا لیرن، كە خاتوونێكی ئیتاڵییەو لەهەمان شوێندا بینیمان، لەساڵی 1990ەوە چۆتە ئەو وڵاتەو لەبواری مافی مرۆڤو پرسی ژناندا كاری كردووەو لەساڵی 1996ەوە، كە ئینتەرنێت چۆتە بۆسنیا كاری ئەوە بووە چۆن هاوكاریان بێت لەبەكارهێنانی تەكنۆلۆژیاو چۆن چیرۆكی قوربانییەكان لەو رێگەیەوە بڵاوبكەنەوە.
خاتوو یاسەمین، كە یەكێكە لەو سێ كەسەی پەیمانگای مافەكانی مرۆڤ بەڕێوەدەبەن لە بۆسنیاو ئەندامی رێكخراوی مافی مرۆڤی سەر بەنەتەوە یەكگرتووەكانە، پێشنیازی ئەوە دەكات لەمانگی 10ی ئەمساڵ لە ژنێفی سویسرا، كە كۆبوونەوەی تایبەت بە مافەكانی مرۆڤ دەبەسترێت، وەفدی عیراق راپۆرتی هەبێتو دەتوانێت بەشداریی لەو كۆنگرەیەدا بكات. پاشان داوای ئەوەی كرد لیستێكی تەواو هەبێت بۆ ناوی بێسەروشوێنەكانی كوردستانو عیراق. لەبەرئەوەی تا ئێستا ئەو لیستە بەپێی رێنماییە نێودەوڵەتییەكان نییەو ئەوەش هەوڵو هاوكاری هەمووانی دەوێت بەتایبەت حكومەت.
قۆناغەكانی ناسینەوە
لەڕۆژی 28/8 لەبەشێكی دیكەی بارەگای سەرەكی (ICMP) سەردانی بەشی تاقیگەی تۆماركردنو ناسینەوەو بەراوردكاری-مانكرد. لەو بەشەدا، نموونەی رووفاتی قوربانییەكانو نموونەی خوێنی كەسوكاریان بەراورد دەكرێتو دوابەشی تاقیگەیەو بەپێی قسەكانیان ئەنجامی ناسینەوە بە سێ قۆناغی سەرەتاییدا دەڕوات. قۆناغی یەكەم وەرگرتنی نموونەیەكە لە ئێسكی قوربانییەكە، كە لە نیو گرامەوە تا گرامێك بەسە. ئەو قۆناغە تاقیگەكەی لەشاری توزلایەو سەرەتا بەئامێری پاككردنەوەی ددان ئێسكەكە لە خۆڵ پاك دەكرێتەوەو بەشی پێویستی تاقیگەی لێدەبڕێتو لە قوتویەكی بچوكی قەباغ سووردا دەنێردرێتە شاری بانیالۆكە، كە لەوێ پێویستە ئەو بڕە ئێسكە وردبكرێتو بەشێوەی هاڕاوە لە قوتویەكی قەباغ زەردا دەنێردرێت بۆ تاقیگەی سەراییڤۆ، كە ئەو تاقیگەیە دوا قۆناغە لەگەڵ نموونەی خوێنەكان بەراوردی دەكەن. مەبەست لەدوورخستنەوەی تاقیگەكان لە سێ شاری جیاوازدا بۆ سەلامەتی ئەنجامی تاقیكردنەوەكەیەو ئەگەری ئەوە هەیە نموونەی (D.N.A) لەسەر جەستەو جلی كارمەندەكان بكەوێتو كار لەدەرئەنجامەكان بكات. هەروەك نابێت كارمەندی ئەو سێ تاقیگەیە یەك ببیننو هاتوچۆیان هەبێت. ئەو نموونانەش كە لە خوێن وەرگرەكان وەر گیراوە، كۆدی لەسەرەو ناو نانوسرێت. لەقۆناغەكانی تاقیكردنەوەدا لەبەر پاراستنی ئەنجامەكانەو تەنها بۆ ئەو مەبەستە بەكاردێتو رۆژانە دەتوانن 80 ئەنجام بەدەستبهێنن. هەر نموونەیەكی ئێسكی قوربانیەكەش پێویستی بە 24 سەعاتە لەناو ئامێری تاقیگەییدا تا (D.N.A )ی بۆ دەگەڕێتەوە، دەبێت رێژەی 99,95%ی لێكچوون لەنێوان نموونەی خوێنەكەو ئێسكەكە بەدەركەوێت، ئەوكات دەتوانن بڵێن ئەمە ئەو كەسەیە. ئەم تاقیگەیە یەكەم تاقیگەی خێراو بڕواپێكراوە لەجیهاندا، كە لەماوەی 24 سەعاتدا دەتوانێت 55 – 120 نموونەی بەراورد دەربخاتو ساڵانە لەلایەن وەزارەتی تەندروستی ئەڵمانیاوە مۆڵەتی سەر راستی كارەكەیان بۆ نوێ دەكرێتەوە.
بۆ هەڵەبجەو كیمیابارانیش دەبێت
لێرەدا باسی ئەوە كرا؛ ئەو جۆرە تاقیگانە قوربانییەكانی هەڵەبجەو كیمیابارانیش دەگرێتەوە، بەڵام دەبێت پارچە ئێسكی قوربانییەكەو نموونەی خوێنی كەسوكاریان هەبێت، گرنگ جۆری رووداوەكە نییە،بەڵام هەر رووداوەو بەجۆرێك كاریگەری هەیە لەسەر دەرئەنجامەكان. بۆیە باش وایە تا كەسوكاریان لەژیاندان نموونەی خوێن وەربگیرێت، لەبەرئەوەی هەڵدانەوەی گۆڕەكان دوادەكەوێتو نموونەی خوێنەكەش دەتوانرێت بۆ ماوەی بیست ساڵ هەڵبگیرێت.
ئیرادەی سیاسیو هاوبەشی
مادكۆ هۆلیدەی بەڕێوەبەری بەشی باشووری بالكان تایبەت بە بێ سەرو شوێنان، دەربارەی سەركەوتنی پڕۆژەكانیان دەڵێت: «یەكەم پرسیار ئەوەیە تا چەند سەركەوتووبووین لەم كارەو چەند ونبوومان بەژمارە دۆزیوەتەوەو چەندمان ناسیوەتەوە؟ لەئەنجامی هەڵوەشانەوەی یەكێتی یوگسلاڤیا، سەدان هەزار كەس كوژرا, لەساڵی 1995 لە بۆسنیا 32 هەزار كەس بێسەروشوێن بوونو كوژران. تاساڵی 2014 لەڕێگەی تاقیگەوە 72%ی قوربانییەكان ناسراونەتەوەو هێشتا 9 هەزار كەسیش دیارنین. لەسەرجەم خۆرئاوای بالكان، لەكۆی 40 هەزار كەسی بێسەروشوێن، 3 - 4 هەزار كەس ناسراونەتەوە. ئەوەی ئێمە كردوومانە تائێستا لەجیهاندا رووینەداوە، كە لەكارەساتو تاوانە گەورەكاندا ئەوەندە كەس بناسرێتەوە. هۆكاری سەركەوتنیشمان بۆ هاوكاری نێودەوڵەتی دەگەڕێتەوە، كە دوای وەستانی شەڕ لەم وڵاتەدا لەساڵی 1996 بڕیاردرا لیژنەی نێودەوڵەتی بۆ دۆزینەوەی بێسەروشوێنان دابمەزرێت».
سەرەتا لەكۆمەڵەی حەوت گەورە وڵاتی جیهانەوە هاوكارییەكان دەستیانپێكردووەو ئێستاش 16 وڵات هاوكاری دارایی دەبەخشنە رێكخراوەكە.
لە مرۆییەوە بۆ دادوەری
سەرەتا وا تەماشا دەكرا، كە كێشەی بێسەروشوێنان كارێكی مرۆییەو تەنها پەیوەندی بەخێزانەكانیانەوە هەیە، بەڵام دواتر پرسەكە گۆڕا بۆئەوەی بخرێتە چوارچێوەی دادوەرییەوەو لێكۆڵینەوەی تێدا بكرێتو دادگا دابمەزرێت بۆ لێپرسینەوە لەتاوانباران, وەك دادگایی روانداو بالكان، هەربۆیە زۆر گرنگە ئەو تاوانانە بەدۆكیومێنت بكرێت بۆ سزادانی تاوانبارانو بۆ دادگاش پێویستمان بە بەڵگەیە بۆئەوەی ئەم تاوانانە دووبارە نەبنەوە. خێزانەكانیش مافی خۆیانە قوربانییەكانیان بدۆزنەوەو قەرەبووبكرێنەوە.
خاڵێكی گرنگی تری هۆی سەركەوتنیان، بوونی تەكنۆلۆژیایی پێشكەوتووە، كە رێخراوەكە لەساڵی 1999-2000 دەستپێشخەربووە لەوەی زانستی بۆماوەیی گۆڕی بۆ زانستی ناسینەوە. لەسەرەتاوە ترسناك بوو تاقیگە بەكاربهێنن، نەیاندەزانی ئایە سەركەوتوو دەبن یان نا؟ چاوەڕوانی ئەو سەركەوتنە نەبوون.
كارمەندانی ئەو بوارە، سەركەوتنەكان دەگەڕێننەوە بۆ ئیرادەی سیاسیو یاساو دامەزراوەی تایبەتو هاوكاری كەسوكاری قوربانیانو تەكنۆلۆژیا، بەڵام هەموو ئەمانە بەبێ پارەو سامان ناكرێن، كە هۆكارێكی گەورەی سەركەوتنە.
ئەم سەردانە بۆ ئێمەی كوردو عیراقییەكان پڕ سوودو ئەزموون بوو، چونكە لە دوو ساڵی رابردوودا رێكخراوی ناوبراو چەند دیدارو چالاكییەكی لەنێوان كەسوكاری قوربانیانی جینۆساید لە كوردستانو عیراق دروستكردبوو، كە ژنانێك لە گەرمیانەوە تا هەڵەبجەو بارزانو باشوورو ناوەڕاستی عیراق تێیدا بەشداربوونو پێكەوە گفتوگۆیان لەبارەی ئازارو ئازیزە ونبووەكانی خۆیانەوە دەكرد، كە بەدەستی رژێمی دیكتاتۆری بەعسی لەناوچوو، دووچاری بوو بوون.
هەر لەڕێگەی رێكخراوی (ICMP) بڕیاردرا رێكخراوێك دابمەزرێنن بۆئەوەی ببنە تۆڕێكی هاوبەش لەگەڵ ئەو وڵاتانەدا، كە هەمان كێشەی ئێمەیان هەیە بۆ ئەو مەبەستەی لەسەرئاستێكی جیهانیو بەشێوەیەكی زانستیو شارستانی كار لەسەر ئەو كەیسە بكرێتو پرسی جینۆسایدو تاوانەكانی دژ بەمرۆڤایەتی لە عیراق بچێتە نێو كاری رێكخراوە جیهانییەكانەوەو لەئاستێكی فراوانتردا كاری لەسەربكرێت.
PUKmedia له كوردستانی نوێ-هوه
هەواڵی زیاتر
-
هاوخەمییەکان بۆکۆچیدوای فەرماندەی دێرین حەسەن ئەحمەد
11:14 PM - 2024-04-19 -
دژەتیرۆر و ئاسایش لەسەر رووداوی تەقینەوەکەی سلێمانی رونکردنەوە دەدەن
02:02 PM - 2024-04-19 -
د. بڕیار رەشید: تەوتینی مووچە لەهەرێم بە ئاسانی دەکرێت
08:31 PM - 2024-04-18 -
كونسوڵی روسیا: یهكێتی هێزێكی كاریگهره
04:42 PM - 2024-04-18
ئەمانەش ببینە
قوباد تاڵەبانی: ئارامی سلێمانی هێڵی سوورە
08:59 PM - 2024-04-19
د. یوسف گۆران: هەڵبژاردن تاکە ڕێگەی دەرچونی هەرێمە لەقەیران
05:56 PM - 2024-04-19
پەرلەمانتارە غائیبەکان 160 ملیۆن دینار سزادران
10:43 AM - 2024-04-19
داهاتی هەفتەی رابردووی سلێمانی زیاتر لە 7 ملیار دینارە
09:09 AM - 2024-04-19
زۆرترین خوێنراو
-
پلهبهرزكردنهوهی مووچهخۆرانی ههرێم رهزامهندی بهغدای دهوێت
کوردستان 10:40 AM - 2024-04-20 -
هاوخەمییەکان بۆکۆچیدوای فەرماندەی دێرین حەسەن ئەحمەد
پرسەنامە 11:14 PM - 2024-04-19 -
قوباد تاڵەبانی: ئارامی سلێمانی هێڵی سوورە
کوردستان 08:59 PM - 2024-04-19 -
د. یوسف گۆران: هەڵبژاردن تاکە ڕێگەی دەرچونی هەرێمە لەقەیران
کوردستان 05:56 PM - 2024-04-19 -
دژەتیرۆر و ئاسایش لەسەر رووداوی تەقینەوەکەی سلێمانی رونکردنەوە دەدەن
کوردستان 02:02 PM - 2024-04-19 -
پێشمەرگەی دێرین سەردار محەمەد بەسەردەکرێتەوە
ی ن ک 01:01 PM - 2024-04-19